فیبرومیالژیا چیست؟

فیبرومیالژیا یک بیماری خودایمنی بوده که مشخصه اصلی آن درد عضلانی و خستگی است که بیشتر از ۳ ماه طول میکشد و به مسکن ها و استراحت کردن پاسخ نمیدهد. در این بیماری فیبرهای عصبی محیطی و عضلات هدف اصلی حمله نا به جای سیستم ایمنی هستند که نهایتا منجر به دردهای مداوم و مبهم در سطح وسیعی از بدن با تمرکز بر درد بین دو کتف و شانه گردن و لگن میشود. این درد عضلانی با استراحت کردن بهتر نشده به علاوه اینکه این بیماری در کنار دردهای عضلانی همراهی های دیگری را نیز چون اختلالات شناختی مثل اختلال تمرکز و خواب مختل و یا حتی سندرم روده تحریک پذیر شامل میشود.

علائم بیماری فیبرومیالژی

علائم عمومی فیبرومیالژی

• درد وسیع درد موجود در فیبرومیالژیا اغلب به عنوان یک درد مبهم دائمی توصیف می شود که حداقل برای سه ماه طول کشیده است. به منظور اینکه به این درد صفت وسیع تعلق گیرد ، درد باید در هر دو طرف بدن و بالا و پایین کمر شما ایجاد شود.
• خستگیافراد مبتلا به فیبرومیالژیا. همانند بیماران مبتلا به سندرم خستگی مزمن اغلب با احساس خستگی از خواب بیدار می شوند، حتی اگر گزارش دهند که برای مدت طولانی خوابیده باشند. خواب اغلب با درد مختل می شود و بسیاری از بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا سایر اختلالات خواب مانند سندرم پاهای بی قرار و آپنه خواب را نیز تجربه می کنند.
• اختلالات شناختی بسیاری از افراد مبتلا به فیبرومیالژیا مشکلات شناختی را تجربه می کنند که معمولا به عنوان “مه فیبرو” یا “مه مغزی” شناخته می شود. این علامت توانایی توجه و تمرکز در فعالیت های ذهنی را مختل می کند.
• کاهش آستانه تحمل حواس افراد مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است نسبت به تحریکات حسی مانند نور، صدا، بو، گرما سرما و لمس در مقابل افراد سالم حساس تر باشند.

سایر علایم و شرایط همراه با فیبرومیالژیا

• فیبرومیالژیا اغلب با دیگر اختلالاتی همراه است، از جمله
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• سندرم خستگی مزمن
• کم کاری تیرویید
• کمبود ویتامین دی
• أنواع میگرن ها
• سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک
• اختلالات اضطرابی و افسردگی کاذب
• سندرم تاکی کاردی وضعیتی (احساس ضعف عمومی و تپش به دنبال تغییر وضعیت از نشسته و خوابیده به ایستاده)

علائم فیبرومیالژی در زنان

فیبرومیالژیا فارغ از علایم عمومی که دارد در هر جنسیت علایم اختصاصی نیز میتواند داشته باشد که شامل موارد زیر میشود:

سندرم تخمدان پلی کیستیک یا:PCOs

سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی است که تخمدان ها را تحت تاثیر قرار می دهد. اگرچه به طور مستقیم توسط فیبرومیالژیا ایجاد نمی شود، اما زنان مبتلا به فیبرومیالژیا به دلیل عدم تعادل هورمونی که در زمینه عدم تعادل سیستم ایمنی ایجاد میشود بیشتر مستعد ابتلا به PCOS باشند.

عفونت های دستگاه ادراری (UTIs)

در حالی که UTI ها منحصر به فیبرومیالژیا نیستند، زنان مبتلا به این بیماری ممکن است به دلیل اختلال در تنظیم سیستم ایمنی و التهاب مزمن، مستعد ابتلا به عفونت های ادراری مکرر باشند.

اختلال نارسایی پیش از قاعدگی PMDD

PMDD شکل شدید PMS است که با تغییرات خلقی شدید، تحریک پذیری و علائم فیزیکی مشخص می شود. زنان مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است به علت نوسانات هورمونی بیشتر نسبت فرد عادی علائم PMDD را افزایش دهند.

ولودینیا

ولوودینیا به درد یا ناراحتی مزمن در ناحیه واژن اشاره دارد. اگرچه این مسئله ارتباط مستقیمی با فیبرومیالژیا ندارد اما برخی از زنان مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است ولوودینیا را نیز تجربه کنند.

علائم فیبرومیالژی در مردان

این بیماری میتواند به علت ماهیت اختلال در سیستم ایمنی باعث التهاب در غدد برون ریز مردانه مثل پروستات و همچنین التهاب مثانه (سیستیت) شود که به دنبال این مساله علایمی همچون ادرار قطره قطره یا سوزش ادرار و درد های شکمی در ناحیه هایپوگاستر (زیر ناف) ایجاد میشود.

همچنین شایان ذکر است که از آن جایی که پروستات یکی از ارگان هایی میباشد که مسئولیت فراهم کردن مایع حاوی اسپرم را به عهده دارد و لذا التهاب در آن میتواند به صورت غیرمستقیم تاثیرات منفی در زمینه باروری مردان به همراه داشته باشد.

نواحی حساس فیبرومیالژی

عوارض فیبرومیالژیا

مهمترین عارضه ای که فیبرومیالژیا از خود برای بیمار به جا میگذارد کاهش کیفیت زندگی است اما به صورت کلی میتوان به سایر عوارض طبی دیگر این بیماری نیز اشاره کرد که شامل موارد زیر میباشد:

• سندرم روده تحریک‌پذیر
• سندرم خستگی مزمن
• میگرن و سایر سردردها
• سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک
• اختلالات حسی حرکتی مفصل گیجگاهی فکی
• اضطراب
• افسردگی
• سندرم تاکی کاردی و افت فشار وضعیتی

علت ایجاد وعوامل ابتلا به بیماری فیبرومیالژی

عفونت‌ها

عفونت های ویروسی میتوانند موجب تشدید علایم فیبرومیالژیا و حتی شروع علایم در فردی که زمینه ژنتیکی قبلی داشته بوده است شود که از مهمترین این عوامل ویروسی میتوان به ویروس (SARS COV 2) یا همان کووید و همینطور ویروس هرپس سیمپلکس انسانی اشاره کرد.

ژن‌ها

ژنتیک در فیبرومیالژیا همانند سایر بیماری های خودایمنی دیگر تاثیر انکار ناپذیری دارد تا جایی که میتوان حتی اظهار کرد که فیبرومیالژیا یک بیماری ژنتیکی است.

ضربه روحی یا تروما

تنش های جدی روحی روانی آنقدر بر ایجاد عدم تعادل در سیستم ایمنی موثر هستند که میتوانند بسیار سریع موجب شروع علایم بیماری های خودایمنی شوند و بیماری ای که به صورت ژنتیکی وجود داشته است اما غیرفعال بوده است را شعله ور سازد.

چه افرادی به فیبرومیالژیا مبتلا می‌شوند؟

به طور کلی افراد با ویژگی های زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فیبرومیالژیا هستند:

• جنسیت زن
• سن بالا
• سابقه بیماری خودایمنی در خود بیمار و خانواده
• افراد با تایپ های شخصیتی حساس تر (افراد مضطرب)
• افراد کم تحرک و بدتغذیه
• افراد با سابقه عفونت شدید کووید
• مصرف کنندگان داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مثل کورتون ها

درد سندروم فیبرومیالژی چگونه است؟

حمله سیستم ایمنی به فیبرهای عصبی موجب ایجاد دردی وسیع و مبهم با شدت کم که در نواحی خاص کوچکی شدت بیشتری دارد میشود. کیفیت این درد با دردهای عضلانی و مفصلی مقداری متفاوت است علیرغم اینکه این درد در نواحی عضلانی مانند سرشانه و گردن و پشت کتف ها و بین دو کتف بیشتر دیده میشود.

نقاط شروع درد در بیماری فیبرومیالژی

نقاط شروع درد رایجی که در این روش مورد ارزیابی قرار می‌گرفتند شامل:

• پشت سر
• قسمت فوقانی شانه‌ها
• قسمت فوقانی فقسه سینه
• زانوها
• آرنج‌ها

عوامل تشدید کننده سندروم فیبرومیالژی

مانند هر بیماری خودایمنی دیگر، هر عاملی که سیستم ایمنی را برانگیخته کند میتواند موجب شدت گرفتن علایم فیبرومیالژیا نیز شود. مهمترین و موثرترین مورد در میان این عوامل استرس‌ها و تنش‌های روحی میباشد. سایر عوامل میتواند شامل موارد زیر باشد:

• واکنش های آلرژیک (حساسیت فصلی غذایی دارویی و…)
• عفونت ها
• داروها
• بارداری

آیا بارداری با فیبرومیالژیا خطر بالایی دارد؟

منعی بابت اقدام به بارداری در یک بیمار فیبرومیالژیا وجود ندارد چرا که حیات مادر و جنین در خطر قرار نمیگیرد اما به علت نوسانات شدید هورمونی طی بارداری ، علایم فیبرومیالژیا شدت خواهند گرفت که قطعا کیفیت مراقبت های دوران بارداری را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

رابطه فیبرومیالژی و خود ایمنی

فیبرومیالژیا خود یک‌بیماری خودایمنی است مانند ام اس و پسوریازیس و عوارض بلند مدت کرونا که نتیجه حمله سیستم ایمنی به فیبرهای عصبی محیطی و‌ عضلات میباشد.

تفاوت فیبرومیالژیا با ام اس

هردو یک بیماری خودایمنی هستند اما فیبرومیالژیا خود را با درد وسیع در بدن نشان میدهد بدون اختلال حرکتی اما ام . اس بیماری خودایمنی میباشد که خود را در ابتدا با تاری دید نشان داده و در ادامه موجب اختلالات حرکتی میشود.

تفاوت فیبرومیالژی با آرتروز

آرتروز یا به تعبیر علمی روماتویید آرتریت نیز مانند بیماری فیبرومیالژیا یک بیماری خودایمنی است با چند تفاوت : ۱- در روماتویید آرتریت درد در مفاصل بزرگ وجود دارد و به طور کلی بیماری ای میباشد که در سنین بالاتر بیشتر دیده میشود اما در فیبرومیالژیا درد انحصارا مفصلی کمتر دیده میشود و بیماران سن کمتری نسبت به مبتلایان آرتریت روماتویید دارد.

عوامل مستعدکننده فیبرومیالژی

به طور کلی افراد با ویژگی های زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فیبرومیالژیا هستند:

• جنسیت زن
• سن بالا
• سابقه بیماری خودایمنی در خود بیمار و خانواده
• افراد با تایپ های شخصیتی حساس تر (افراد مضطرب)
• افراد کم تحرک و بدتغذیه
• افراد با سابقه عفونت شدید کووید
• مصرف کنندگان داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مثل کورتون ها

راه های پیشگیری از بیماری سندروم فیبرومیالژیا:

کنترل استرس ها و تنش های روحی و سبک زندگی سالم شامل ورزش و تغذیه مناسب علیرغم سادگی ٫بسیار تعیین کننده است. ضمن اینکه از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها و داروهای منع سیستم ایمنی مثل کورتون ها جدا خودداری کنید.

آیا فیبرومیالژیا بیماری لاعلاج است؟

طب هنوز نتوانسته است برای بیماری های با منشا ژنتیکی درمان ریشه کن کننده ای بیابد و زمانی که علم پزشکی به این نقطه برسد آن وقت تنها بیماری های خودایمنی نیستند که به صورت کامل درمان میشوند بلکه میتوان از بروز دیابت و فشار خون بالا و سکته ها و مهمتر از همه سرطان ها جلوگیری کنیم. اما فارغ از این مساله شاید نتوانیم این بیماری ها را درمان کنیم اما میتوان آنها را به شکلی کنترل کرد که به راحتی دچار برون ریزی مجدد نشوند.

نحوه تشخیص بیماری فیبرومیالژی:

هیچ تشخیص آزمایشگاهی و تصویربرداری دقیقی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و تشخیص این علایم صرفا براساس علایم بالینی بیمار است اما بررسی های پاراکلینیکال مخصوصا آزمایش های ژنتیکی به تایید تشخیص کمک میکنند و برای رد سایر علل احتمالی کمک کننده خواهند بود.

اختلالات و بیماری های مشابه و همراه فیبرومیالژیا

• پایین بودن سطح هورمون های تیروییدی (هایپو تیروییدیسم)
• کمبود ویتامین دی
• آرتریت
• سندرم خستگی مزمن
• افسردگی
• سندروم روده ی تحریک پذیر
• ام. اس

درمان بیماری فیبرومیالژیا:

شاید نتوان فیبرومیالژیا را به طور کامل درمان کرد اما میتوان آن را به شکل مطلوبی کنترل کرد تا در زمان تحریک سیستم ایمنی به هر دلیلی (استرس – آلرژی – عفونت ها) کمترین برون ریزی ممکن تجربه شود تا حدی که بیمار ٫ بیماری خود را درمان شده تلقی میکند.

روش‌های درمان فیبرومیالژی

محور درمان فیبرومیالژیا حول اصلاح سبک زندگی (کنترل استرس- ورزش – تغذیه) و عدم استفاده از داروهای منع سیستم ایمنی میگردد به علاوه استفاده از متد های درمانی مکمل که اثر بخشی و عوارض متفاوتی داشته و در ادامه به تعدادی از آن ها اشاره میکنیم.

1. اوزون تراپی تزریقی
2. طب سنتی با طب سوزنی
3. طب سوزنی الکتریکی و طب سوزنی لیزری
4. ماساژتراپی
5. مدیتیشن و خودشناسی
6. تحریکات الکتریکی -گرمایی – لیزری – مکانیکی (فیزیوتراپی و أنواع ماساژ)

درمان های جدید فیبرومیالژیا شامل چه مواردی اند؟

از میان متد های دارویی و درمانی فیبرومیالژیا اثربخش ترین ٫ زوده بازده ترین و کم عارضه ترین متد شناخته شده تا به امروز اوزون تراپی تزریقی میباشد

دارو درمانی درفیبرومیالژیا

از درمان های دارویی خوراکی فیبرومیالژیا میتوان به مسکن های معمول و ضد افسردگی ها و ضد تشنج ها اشاره کرد که اثربخشی نامناسب این متد ها و عوارض آنها سال های زیادی است که مشخص شده است.

رژیم و غذای مناسب افراد مبتلا به بیماری فیبرومیالژی:

یک بیماری خودایمنی که شامل فیبرومیالژیا نیز میشود باید یک سری أصول کلی تغذیه ای را رعایت کند که البته موارد مذکور ذیل صرفا یک موارد کلی است و برای تعیین رژیم غذایی خود حتما با پزشک خود مشورت کنید:

1. کاهش حداکثری استفاده از مواد خوراکی حاوی رنگ و اسانس و نگهدارنده و امولسیفایرها
2. رعایت مزاج مواد غذایی مورد مصرف و استفاده از مصلح آنها در صورت لزوم.
3. عدم استفاده مطلق از مواد غذایی که باعث بروز واکنش های آلرژیک در بدن شما میگردد.

زندگی با فیبرومیالژی

بیمار مبتلا به فیبرومیالژیا به علت کاهش کمیت و کیفیت فعالیت ذهنی و فیزیکی خود نهایتا کیفیت کمتری از زندگی را تجربه میکند ضمن اینکه شرایط بیماری موجب تحت تاثیر قرار گرفتن روابط بین فردی بیمار نیز میشود که این خود مساله بسیار مهمی است به علاوه اینکه تداوم علایم بیمار را به معنای واقعی خسته میکند و لذا بیمار مبتلا به فیبرومیالژیا یک بیمار تنها و خسته میباشد. با این اوصاف هدف نهایی ما نیز افزایش کیفیت زندگی روزمره بیمار است تا بتوانیم بیمار را به زندگی عادی باز گردانیم.

روش درمان فیبرومیالژی در مطب دکتر علی تارات

ابتدا ما طی یک ویزیت حضوری/غیرحضوری علایم شما را بررسی کرده تا مطمئن شویم الگوی علایم شما از فیبرومیالژیا پیروی میکند در مرحله دوم یک بررسی آزمایشگاهی و تصویربرداری از شما به عمل آمده تا سایر علت های محتمل برای علایم شما را رد کنیم. در ادامه شما به صورت میانگین تحت ۲۰ جلسه اوزون تراپی تزریقی قرار میگیرید و مادام این جلسات نیز از علایم شما گزارش تهیه شده تا تغییرات و بهبود آن ها را دقیق تر رصد شود. بعد از گذشت تعدادی از این جلسات بیمار واضحا چالاکی ذهنی و فیزیکی بیشتری را تجربه میکند و به زندگی عادی باز میگردد و تنها در صورت بروز استرس محیطی بسیار شدید یا عفونت ویروسی جدی مقادیری از علایم ممکن است بازگردد که در این صورت نیز حتی علایم بسیار خفیف تر از دوران قبل از دریافت اوزون بوده و قطعا نیز موقتی خواهد بود.

سخن آخر

امروزه به واسطه شرایط زندگی ماشینی و کاهش فعالیت ها و افزایش استرس های محیطی در سراسر دنیا شاهد شیوع بیش از پیش فیبرومیالژیا در سراسر دنیا هستیم که ما این مساله را یک زنگ خطر جدی تلقی میکنیم چرا که همانطور که قبلا اشاره شد این بیماری کیفیت زندگی بیمار را کاهش داده که این امر مهمترین عارضه این بیماری است. امید که روزی به کمک مراکز اکسیژن درمانی سطح دنیا بتوان زندگی دوباره را بیماران فیبرومیالژیا سراسر دنیا هدیه کرد.