کلیاتی درباره علت،انواع و درمان بیماری پسوریازیس PSORIASIS
علت : پسوریازیس نوعی بیماری خودایمنی و سیستمیک است که به نام بیماری صدف یا صدفک نیز شناخته میشود. در این بیماری تظاهرات پوستی بصورت پوسته ریزی فلسی ، خارش ، قرمزی و التهاب ، ضخامت پوستی و گاهی با تغییر رنگ پوست منطقه می باشد و در هر نقطه ای از بدن از سرتا پا و با گستردگی متفاوت و معمولا بعد از یک استرس شدید در بیمار نمایان یا تشدید می گردد.
بیماری پسوریازیس زاینده سه عامل است:
• عوامل محیطی (Environmental) که بسیار گسترده هستند و شامل آلاینده های محیطی ، آب آشامیدنی ، غذای فست فود ، مشروبات الکلی ، سیگار ، مواد مخدر ، گرده گیاهان و حتی طول و عرض جغرافیایی می باشند.
• عوامل عفونی (Infection) در بسیاری از موارد بیماری پسوریازیس بعد از عوامل عفونی ویروسی ، قارچی و باکتریایی خود را نشان می دهند که علت آن در دست تحقیق است.
• عوامل ژنتیکی (Genetics) پسوریازیس مانند بسیاری از بیماری ها ریشه ژنتیکی دارد و با HLA-cw6 میتوان آن را تشخیص داد لذا احتمال درگیری فرزندان بیمار پسوریازیس با ضریب ۲۵% وجود دارد.
از آنجایی که عوامل بسیار متعددی روی این بیماری موثر هستند بصورت ذاتی این بیماری گاهی بهتر و گاهی بدتر میشود.
انواع :
اصولا بیماری پسوریازیس به دلیل افزایش بیش از حد رشد سلول های پوستی لایه زایای پوست و به دلیل وجود پادتن آنتی دسموزم می دانند وبعضا انواع پسوریازیس با هم در یک بیمار دیده می شوند ولی تاکنون آنرا به پنج نوع تقسیم می کنند.
۱٫ پسوریازیس پلاکی که به صورت پلاکهای پوسته ریزی دهنده هستند.
۲٫ پسوریازیس پوسچولار که به صورت تاول های ریز که همراه با ورقه ورقه شدن پوست اغلب در کف دست و پا و سر با خارش شدید هستند .
۳٫ پسوریازیس اریترودرمیک که ضایعات کاملا قرمز ، برآمده با پوسته ریزی فراوان . خارش اغلب در سراسر بدن دیده می شوند
۴٫ پسوریازیس خالدار که ضایعات بصورت خالهای تیره و بعضا روشن دیده می شوند و گاهی با پیسی اشتباه می شوند .
۵٫ پسوریازیس معکوس (Invert) در این نوع معمولا دستگاه گوارش و به بصورت بسیار نادر ریه ها درگیر میشوند .
در انواع پسوریازیس علایمی مانند نقاط کوچک یا بزرگ پوسته پوسته شده همراه با پوست خشک و ترک خورده که همراه با سوزش و خارش است و ناخن های ضخیم شده و دارای انحنا و کاهی تغییر رنگ وشکنندگی ناخن ها و در ۳۰% موارد درد مفاصل راجعه و گردنده از علایمی هستند که اغلب بعد از یک استرس شدید رخ می دهند.
۶٫ پسوریازیس تناسلی : در موارد نادری ناحیه تناسلی درگیر است که به شدت بر کیفیت زندگی مریض اثر دارد ولی تمام انواع پسوریازیس می توانند ناحیه تناسلی را هم درگیر کنند.
علایم غیر طبیعی شدن پوست در ضایعات پسوریازیس :
بیماری پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی بصورت ژنتیکی دچار عیوبی است که آنتی ژن های Ag پوست بیمار (دسموزم Desmosome) را غیرخودی تشخیص داده و واکنش سیستم ایمنی را بر علیه لایه های زایای پوست بر می انگیزد و باعث رشد غیر طبیعی و سریع لایه های پوست شده و بیمار در ناحیه درگیر دچار چندین لایه پوست مرده به صورت فلس مانند هستند می گردد و با خارش شدید ریزش می کنند.
آنچه مهم است اینکه این بیماری واگیردار نیست و زوجین یا والدین وفرزند از یکدیگر نمی گیرند.
علایم بیماری پسوریازیس :
علایم رایج پسوریازیس در پوست مشتملند بر:
۱٫ پلاک یا لکه های پوستی قرمز با فلس های ضخیم شده نقره ای همراه با پوسته ریزی یا شوره سر
۲٫ نقاط کوچک پوسته پوسته یا طاولی ( اغلب در کودکان)
۳٫ پوست خشک و ترک خورده که با خارش شدید احتمال خونریزی دارند.
۴٫ خارش ، سوزش و گاهی درد در ناحیه ضایعات پوستی
۵٫ ناخن های ضخیم و موج دار یا ترک دار که شکننده هستند .
۶٫ ریزش مو در سر در نواحی ضایعه دار و یا در ابرو ، سبیل یا ریش یا مو های زهار
۷٫ همانطور که گفته شد بیماری پسوریازیس یک بیماری عمومی ( سیستمیک ) است و می تواند با تورم و درد مفاصل بصورت مقطعی و گردنده در بدن ، اختلال عملکرد کبد (کبد چرب) ، کاهش سایز و خاصیت ارتجاعی ریه ها و تنگی نفس یا کم کاری و پرکاری تیرویید یا اختلال در عملکرد تخمدان ( کیست تخمدان ) یا کاهش اسپرم به دلیل درگیری بیضه و یا اختلال عملکرد کلیه یا غدد فوق کلیوی و حتی درگیری سفیدپی های بدن ( درد تندون و محدودیت حرکت) و … خود را نشان دهد. گاهی علایم سیستمیک بدون عوارض پوستی رخ میدهد.
مختصری درباره ی انواع پسوریازیس
پسوریازیس انواع مختلفی دارد و براساس محل بروز و شدت و وسعت درگیری به درجاتی تقسیم بندی میشود ولی باید دانست که پسوریازیس سرطان نیست و به سرطان هم تبدیل نمیشود
۱٫ پسوریازیس ولگاریس یا پسوریازیس پلاکی:
شایع ترین پسوریازیس است که ضایعات بستری قرمز و ملتهب با پوسته های خشک و فلسی که بعضا ضخیم هستند که معمولا در ناحیه آرنج ها یا زانو ها یا قوزک پاها و یا دست بیمار دیده میشود این ضایعات با گستردگی متفاوت میتوانند تمام بدن را درگیر کنند و همرا با خارش متناوب و با شدت متغیر همراه هستند که معمولا وابسته به شرایط روحی و تغذیه ای بیمار دارد . میزان پوسته ریزی ضایعات پسوریازیس ولگاریس از خفیف تا بسیار شدید متغیر است و می تواند در هر سنی بروز کند.
پسوریازیس
۲٫ پسوریازیس ناخن :
در این نوع پسوریازیس معمولا به طور متغیری ناخن های دست یا پا درگیر شده و ضمن ضخیم شدن و تغییر رنگ دادن به صورت مواج و انحنا داری در می آیند و از رشد بیشتری برخوردارند اگرچه شکننده و آزار دهنده هستند .
پسوریازیس
۳٫ پسوریازیس خالدار یا پسوریازیس قطره ای (Vesicular)
این نوع از پسوریازیس را نوع اولیه می نامند و بیشتر در سنین زیر پانزده سال دیده می شوند این نوع از پسوریازیس می تواند به وسیله باکتری هایی مانند استرپتو کوک ها یا استافیلو کوک ها عفونی شوند که در صورت کشت مثبت ضایعات باید از آنتی بیوتیک استفاده کرد ولی در صورت منفی بودن کشت میکروبی نیازی به این کار نیست و استفاده از کورتون ها مخصوصا با دوز بالا می تواند تشدید کننده وخطرناک باشد.
پسوریازیس
۴٫ پسوریازیس معکوس (صدف پوستی)
در این نوع پسوریازیس ضایعات معمولا در ناحیه ای از پوست که چین خورده است مثل زیر بغل ، زیر پستان ، کشاله ران، باسن ، چین های ناحیه تناسلی خانم ها و بیضه و آلت تناسلی آقایان ظاهر می شوند. این ضایعات بستری قرمز رنگ با ضخامت کم و در اغلب موارد با خارش زیاد هستند که می توانند بسیار آزاردهنده باشند .در این نوع از پسوریازیس اصطحکاک ، تعریق و پوشیدن لباس های تنگ و پلاستیکی وضع را وخیم می کند و خارش مریض را تشدید خواهد کرد.
پسوریازیس
۵٫ پسوریازیس پوست سر (Head):
این نوع پسوریازیس می تواند تمام سر ، پشت گوش و فاصله ی بین موی سر و گردن و حتی صورت بیمار را در ناحیه پیشانی و شقیقه گاه و ریش یا سبیل مردان را به شدت درگیر کند و گاها به سرعت باعث ریزش موها حتی در ناحیه ابرو و مژه ها شود.
۶٫ پسوریازیس پوسته ای (Postular)
این نوع خاصی از پسوریازیس است که معمولا سریعا پیش رونده است و گاها با تب و لرز و اسهال نیز همراه است. نواحی درگیر معمولا دست و پا و انگشتان است ولی در صورت استفاده از کورتون ها و دیگر داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی مثل متوترکسات و سیکلوسپورین می تواند تمام بدن را به شدت درگیر کرده و پوست بدن را جدا کند.
پسوریازیس
۷٫ پسوریازیس اریترودرمیک(Erythrodermic):
تقریبا نادرترین نوع پسوریازیس است که در اکثر موارد تمام بدن با ضایعات قرمز با پوسته های ریز و پوسته ریزی شدید همراه با خارش شدید تظاهر میکند در این نوع خاص پسوریازیس تقریبا تمام پوست بیمار کاملا قرمز می شود.
پسوریازیس
۸٫ پسوریازیس مفصلی یا آرتریت پسوریازیس
همانطور که گفته شد پسوریازیس یک بیماری خودایمنی سیستمیک است که می تواند بافت های مختلفی از بدن را درگیر کند. در آرتریت پسوریازیس هر مفصلی از بدن می تواند درگیر شود و در مرحله حاد گاهی با قرمزی ، داغ شدن مفصل و درد شدید در حرکت تظاهر می کند که در اکثر موارد مفاصل مختلف در زمان های مختلف بصورت گردنده ای باعث درد مفاصل مختلف می شوند.
پسوریازیس
درمان بیماری پسوریازیس :
بیماری پسوریازیس به دلیل ژنتیک بودن آن و تاثیر عوامل محیطی و عفونی درمان قطعی ندارد
( مثل فشار خون) ولی قابل کنترل است و روش های کنترل بیماری عبارتند از:
۱٫ کاهش استرس های محیطی
۲٫ تغذیه مناسب و عدم استفاده از کلیه غذاهایی که دارای نگه دارنده هستند (سوسیس،کالباس، کنسرو ها و …)
۳٫ ورزش منظم و کاهش وزن به وسیله انجام حرکات ورزشی هوازی که باعث تعریق مریض و دفع سموم بدن می شوند
۴٫ چرب نگه داشتن ضایعات با استفاده از روغن های گیاهی صد در صد طبیعی و اسنشیال که ترجیحا با ازون (اکسیژن فعال ) غنی شده باشد و استفاده از ژل های گیاهی ازون دار برای ضایعات سر .
۵٫ عدم استفاده از دارو های سرکوبگر سیستم ایمنی بخصوص کورتون ( کورتیکو استرویید ها) موضعی ،خوراکی یا تزریقی یا استفاده از داروهای سم سلولی (سیتوتوکسیک )مثل متوترکسات و سیکلوسپورین و…
۶٫ در بسیاری از کشور های دنیا از جمله آلمان ، روسیه ، ژاپن ، کشور های اسکاندیناوی وحتی جدیدا در خود آمریکا در نیویورک با متد پروفسور هاوارد رابینز
(ِDr.Haward Robins) از روش ازون درمانی به شیوه DIV برای درمان بیماری پسوریازیس استفاده میشود که در ایران تنها مرکز اکسی مد Oxymed با ارتباط مستقیم به آن مرکز اقدام به درمان ازون درمانی DIV براساس مصوبات وزارت بهداشت روسیه کرده است.
نکته مهم اینکه در روش کورتون درمانی و سرکوب سیستم ایمنی ضایعات سریعا بطور موقت مرتفع می گردنند و پس از مدتی دوباره با شدت و وسعت بیشتری برمی گردنند ضمن اینکه این دارو ها( متوترکسات ، سیکلوسپورین ، و کورتون ها) عوارض شدید و بلند مدتی بر تمام ارگان ها ی بدن می گذارند در صورتی که ازون درمانی دارای هیچ عرضه ای نیست و در ۱۲۰ سال گذشته نه تنها عارضه ای از آن گزارش نشده بلکه بصورت اثبات شده ای تاثیرات مثبتی بر مغز – کبد-کلیه ها- تیرویید و…دارد که اغلب بیماران در حال درمان به اثرات ازون و رفع خستگی مزمن، کم خوابی ، کم اشتهایی و یا نرمال شدن فعالیت کبدی ( رفع کبد چرب ) و تیرویید خود می رسند- ازون درمانی دارای مزایایی است که برگشت ناپذیری کنترل علایم از آن جمله است.
راهکار های کنترل بیماری پسوریازیس
باید دانست که کنترل بیماری پسوریازیس قبل و بعد از ازون درمانی به نکات زیر وابسته است
• کنترل استرس و عدم عصبانیت
• کنترل غذایی و پرهیز غذایی که باعث تشدید بیماری می شوند
• ورزش منظم هوازی و تعریق
• دیدن طلوع آفتاب – این نکته در ژاپن بسیار مورد تاکید دانشمندان برای کنترل علایم بیماری های خود ایمنی است.
• عدم استفاده از سیگار – مشروبات الکلی و مواد مخدر(بخصوص گیاه ماریجوانا Hump)
• حمام کردن با آب ولرم ( نه داغ) و استفاده از شامپو کول تار Coal Tar و صابون زردچوبه
• مرطوب و چرب نگه داشتن ضایعات با روغن های صد در صد گیاهی و ترجیحا روغن ازون دار.
• نور طبیعی خورشید به مدت کمتر از ۲۰ دقیقه در روز به گونه ای که باعث سوزش اشعه آفتاب نشود.
• کاهش وزن به خصوص به کمک ورزش مرتب روزانه
• استفاده از مکمل های غذایی تحت نظر پزشک از جمله ویتامین D و امگا ۳ و ویتامین E تزریقی و شیره آلوورا
ممنوعیات پسوریازیس:
رژیم غذایی بدون افزودنی ها –چربی های اشباع ، دارای پالم ، شیرینی های تر ، نسکافه ،سیگار ،قلیان ،مشروبات الکلی ،انواع نوشیدنیهای گازدار ،انواع نوشیدنیهای کافئین دار، انواع شکلات ها، کیک های شکلاتی ،بیسکوئیت های شکلاتی، سیر ،قارچ ،فلفل دلمه،سوسیس کالباس و فست فود،گوجه فرنگی،ترشیجات،سرکه،کیوی،بادام زمینی،بادمجان،مرکبات،خرما ،گردو ،بادام ومغزیجات با طبع گرم،سویا، انواع توت ها به جز شاتوت،ترجیحا نان جو،ماکارونی و برنج گلوتن فری استفاده شود.
مصرف دارو ها در پسوریازیس
از آنجایی که متابولیسم بدن هر انسان منحصر به فرد است و تاثیر بسیاری از دارو ها در افراد متفاوت غیر قابل پیش بینی است لذا طبق یک اصل کلی در کلیه بیماران خودایمنی و بخصوص پسوریازیس حتی الامکان هیچ دارویی نباید مصرف شود ولی به طور اثبات شده ای دارو هایی مانند لیتیوم –
پنی سیلین – اینترفرون- بتابلاکر ها مثل اسمولول،پروپرانولول، اتنولول-سیکلوسپورین -استروژن و تستوسترون-بلوک کننده های کانال کلسیمی مثل آملودیپین،نیفدیپین،وراپامیل،دیلتیازیم
کورتون ها مثل کلوتریمازول،بتامتازون،دگزامتازون و..- ضد افسردگی ها مثل آمی تریپتیلین ، نورتریپتیلین،فلوکستین،سیتالوپرام و … – داروهای مهار کننده فاکتور تومور نکروزیز مثل TNF-α
TNF های غیر بیولوژیک-داروهای مهار کننده انزیم تبدیل کننده انژیوتانسین مثل لوزارتان،والزارتان،کاپتوپریل،انالوپریل و … – داروهای ضد مالاریا مثل پریماکین، کلروکین و …
فاکتور محرک کلونی گرانولوسیت ( GCSF )-داروی تربینافین (ضدقارچ)- داروی ایمی کیمود ( آلدارا ، زیکلارا) – داروهای ضد صرع مثل دپاکین و والپاکین – داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی مثل ایندومتاسین،آسپرین،ایبوبروفن، مفنامیک اسید،سلکوکسیب،پیروکسیکام و … جزء ممنوعیات دارویی بیماران پسوریازیس می باشد.
پسوریازیس Psoriasis
این بیماری به دلیل فعالیت سیستم ایمنی بدن بر علیه سلول های پوست بیمار است. این بیماری وابسته به ژن است و درمان قطعی آن تقریبا ناممکن است. از سال۲۰۱۵از روش های درمانی ازون و ترکیبات ازون دار مثل کرم ازون دار یا روغن های ازون دار استفاده شده و نتایج حیرت انگیزی بدست آمده است.
پسوریازیس را می توان براساس نوع تظاهرش به پنج دسته تقسیم کرد :
- پسوریازیس پلاکی : روش درمان ازون بصورت DIV است.
- پسوریازیس معکوس : روش درمان ازون بصورت MHT است.
- پسوریازیس پاسچولار : روش درمان ازون بصورت AHT است.
- پسوریازیس اریترودرمیک : روش درمان ازون بصورت سرم ازون است.
- پسوریازیس خالدار : روش درمان ازون درمانی به روش AHT+ DIV است.
- این بیماری در بیماران دیابتی، افسردگی و سندرم خستگی مزمن بیشتر دیده می شود.
روش های ازوت درمانی برای پسوریازی بدون خطر و عارضه هستند و این بیماری در سنین ۳۵-۱۵ سالگی بروز می کند ولی در مواردی که بیمار کهولت سن پیدا کرده می تواند سریع و وسیع اتفاق افتد.
محرک های ایجاد یا تشدید پسوریازیس عبارتند از استرس، صدمه به پوست برخی داروها و عفونت می باشد. اگرچه این بیماری می تواند در هر سنی ظهور کند.
- روش های درمان پسوریازیس عبارتند از :
- ازون درمانی با روش DIV
- کرم های ازون بصورت موضعی
- نور درمانی
- داروهای سیستمیک
- طب مکمل مانند طب سوزنی و اکسیژن درمانی با فشار بالا HBOT
- علائم پسوریازیس :
در این بیماری علائم شروع ضایعات پوستی در بین افراد مختلف در سنین مختلف متفاوت است. ولی بطور کلی علائم به شرح زیر است :
- تکه های قرمز روی پوست که با فلکس های نقره ای پوشیده شده اند ( بیماری صدف)
- نقاط کوچک پوسته پوسته شده در اطفل
- پوست خشک و ترک خورده
- خارش و سوزش در منطقه
- ناخن ضخیم و شکننده
- مفاصل متورم و دردناک که بنام پسوریازیس آرتریت
- مکان های تظاهر پسوریازیس عبارتند از :
- پوست سر در نیمی از بیماران پسوریازیس دیده می شود و درمان آن ازون درمانی با روش DIV و استفاده از لوسیون های ازون دار است.
- پسوریازیس صورت که اغلب روی ابرو، بینی و لب بالا، بالای پیشانی و خط موی سر را درگیر می کند. برای درمان از اکسیژن فعال بصورت AHT استفاده می شود.
- پسوریازیس تناسلی که می تواند کیفیت زندگی بیمار را به شدت کاهش دهد. پسوریازیس با برخی داروها تداخل پیدا می کند که عبارتند از :
- لیتیم Li موجب تشدید علائم پسوریازیس می شود.
- داروهای ضد مالاریا
<