درمان پسوریازیس ؛ کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی
شاید شما هم جز بیمارانی باشید که سال‌هاست با پسوریازیس دست و پنجه نرم می‌کنند و یا به تازگی با علائم آن مواجه شده‌اند. بسیاری از بیماران پسوریازیس انواع مختلف درمان را امتحان کرده‌اند؛ در موارد بسیاری بیماران یا نتیجه‌ای ندیده‌اند یا بعد از بهبودی موقت، علائم آنان از قبل بدتر هم شده است.
اما امروزه روش‌های نوینی برای تسکین علائم و کنترل و درمان پسوریازیس مطرح شده است که جایگزین روش‌های سنتی قدیمی است. یکی از این روش‌های جدید، درمان پسوریازیس با اوزون‌تراپی با متد Saline -DIV است که اخیراً توجه زیادی به خود جلب کرده است. مطالعات نشان می‌دهد درمان پسوریازیس با اوزون‌تراپی می‌تواند شدت ضایعات پوستی را کاهش دهد و فرایند التهابی بیماری را مهار کند.
در این مقاله به‌زبان ساده به توضیح مکانیسم بیماری پسوریازیس، انواع آن، چالش‌های درمان و سرانجام معرفی روش Saline-DIV برای درمان پسوریازیس می‌پردازیم تا بیماران با انتخابی آگاهانه امید به بهبود داشته باشند.
پسوریازیس چیست؟ دلایل، آمار جهانی و تأثیر بر زندگی
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن پوستی است که در آن سلول‌های پوست با سرعت بسیار بیشتری از حالت طبیعی جایگزین می‌شوند. در یک فرد سالم، فرایند رشد و پوسته‌ریزی سلول‌های پوست حدود ۳ تا ۴ هفته طول می‌کشد، اما در پسوریازیس این زمان به ۳ تا ۷ روز کاهش می‌یابد.
پزشکان هنوز علت دقیق بیماری را نشناخته‌اند، اما مشخص شده سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های پوستی حمله می‌کند و سلول‌ها را به تولید بیش از حد تحریک می‌کند. عوامل ژنتیکی نقش مهمی در استعداد ابتلا دارند اما موارد زیر می‌توانند شروع یا تشدید علائم را تحریک کنند:
- محرک‌هایی نظیر استرس
- عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی (مثلاً گلودرد استرپتوکوکی)
- ضربه یا آسیب پوستی
- مصرف برخی داروها
- آلودگی محیطی
- تغییرات هورمونی
پسوریازیس نسبتا شایع است؛ حدود ۲ تا ۳ درصد جمعیت جهان به این بیماری مبتلا هستند. به‌عنوان مثال بیش از ۱۲۵ میلیون نفر در سراسر جهان، یعنی نزدیک به ۳ درصد جمعیت، پسوریازیس دارند. در برخی کشورها مانند کشورهای اروپای شمالی محققان این آمار را تا ۸ الی ۱۱ درصد نیز گزارش کرده‌اند.
پسوریازیس اغلب به شکل دوره‌ای بروز می‌کند و می‌تواند از سنین جوانی (دهه دوم زندگی) شروع شود. کیفیت زندگی بیماران به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد؛ چون ضایعات پوستی دردناک و خارش‌دار هستند و ظاهر غیرطبیعی‌شان باعث اضطراب، اختلال خواب و کاهش اعتماد به نفس می‌شود. در موارد شدید، درد و خارش بسیار زیاد منجر به نگرانی روانی و مشکلات خواب می‌شود.
انواع پسوریازیس و علائم آن
پسوریازیس خود چند فرم یا نوع مختلف دارد که هر یک ویژگی‌های متمایزی دارند:
پسوریازیس پلاکی
شایع‌ترین نوع آن است. پلاک‌های برجسته، خشک و فلس‌دار قرمز رنگ روی پوست ایجاد می‌شود که اغلب در آرنج‌ها، زانوها، قسمت تحتانی کمر و گاهی پوست سر دیده می‌شود. این پلاک‌ها ممکن است خارش‌دار یا دردناک باشند.
پسوریازیس سر
ضایعات فلس‌دار و قرمز روی پوست سر یا در امتداد خط رویش مو ظاهر می‌شود. این حالت می‌تواند باعث پوسته‌ریزی شدید و خارش فراوان گردد.
پسوریازیس صورت
پلاک‌های ضخیم و فلس‌دار روی پیشانی، گونه‌ها، اطراف چشم‌ها یا دهان پدید می‌آید. تقریباً نیمی از بیماران پسوریازیس در طول بیماری خود یک بار ضایعات پوستی در صورت را تجربه می‌کنند. این ضایعات می‌توانند ظاهر فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهند؛ حتی در مواردی موجب درد خفیف، ترک خوردگی پوست و مشکلات خوردن یا صحبت کردن (در نواحی اطراف دهان) شوند.
پسوریازیس ناخن
ناخن‌های دست و پا را درگیر می‌کند و باعث سوراخ‌شدن سطح ناخن (ناخن‌های چاله‌دار)، ضخیم و ناصاف شدن و تغییر رنگ (زرد یا قهوه‌ای) می‌شود. در موارد شدید، ناخن ممکن است از بستر خود جدا شود (onycholysis) و شکننده گردد.
پسوریازیس قطره‌ای
ضایعات کوچک، گرد یا اشکی‌شکل قرمزی روی پوست ایجاد می‌شود، خصوصاً در تنه، بازوها یا پاها. اغلب پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی (مثلاً گلودرد استرپتوکوکی) ظاهر می‌شود.
پسوریازیس معکوس
در چین‌های پوستی (نواحی ایمن یا چروک پوست مانند زیر بغل، کشاله ران، زیر پستان‌ها) لکه‌های صاف، ملتهب و قرمزی ایجاد می‌شود. برخلاف پلاک معمولی، این ضایعات معمولاً فلس‌دار نیستند اما در اثر اصطکاک و تعریق ممکن است بسیار تحریک شوند.
پسوریازیس پوسچولار
فرم نادری است که به صورت جوش‌های چرکی سفید رنگ روی پوستی قرمز ظاهر می‌شود. اغلب در کف دست‌ها یا پاها رخ می‌دهد و شدت بالایی از درد، التهاب و تب را به همراه دارد. این نوع برای سلامت کلی بیمار خطرناک است و نیازمند اقدامات اورژانسی است.
به طور کلی تمام این انواع با افزایش تولید سلول‌های پوستی و التهاب همراه هستند و می‌توانند باعث بروز خارش، سوزش، درد و پوسته‌ریزی شوند. مطابق بررسی‌ها، پسوریازیس شدید نه‌تنها مشکلات فیزیکی (خارش و درد) ایجاد می‌کند، بلکه اختلال خواب، اضطراب اجتماعی و استرس روانی را در بیماران افزایش می‌دهد.
علل و عوامل تشدیدکننده پسوریازیس
پسوریازیس نتیجهٔ ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی است. مطالعات نشان می‌دهند ژن‌ها نقش اصلی را در استعداد ابتلا ایفا می‌کنند. برای مثال، وجود سابقهٔ خانوادگی پسوریازیس خطر ابتلا را بسیار افزایش می‌دهد. با این حال، علائم پوستی معمولاً تنها در حضور محرک‌های خاص بروز می‌کنند. از مهم‌ترین عوامل محرک یا تشدیدکننده پسوریازیس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ژنتیک (پیشینهٔ خانوادگی)
نقش پررنگی در بروز پسوریازیس دارد. بسیاری از مبتلایان یک خویشاوند نزدیک (والد، خواهر، برادر) مبتلا دارند.
اختلالات سیستم ایمنی
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است؛ در این حالت سیستم ایمنی به اشتباه سلول‌های سالم پوست را هدف قرار داده و باعث التهاب مزمن می‌شود. در نتیجه التهاب شدید پوست و افزایش تکثیر سلول‌های اپیدرم ایجاد می‌شود.
استرس روانی
فشارها و استرس‌های شدید روحی می‌توانند باعث برانگیختگی سیستم ایمنی و تشدید علائم پسوریازیس شوند. تجربه وضعیت‌های پراسترس یا افسردگی از عوامل شناخته‌شده‌ی شعله‌ورکننده‌ی بیماری است.
داروها
مصرف برخی داروها می‌تواند پسوریازیس را آغاز یا وخیم کند. داروهایی مانند بتابلاکرها (برای فشارخون)، لیتیم (برای اختلالات روانی)، داروهای ضدمالاریا، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و تتراسایکلین‌ها شناخته شده‌اند که می‌توانند باعث بروز یا تشدید پسوریازیس شوند. همچنین توقف ناگهانی کورتیکواستروئیدهای قوی می‌تواند واکنش پسوریاتیک ایجاد کند.
عفونت‌ها
به‌ویژه عفونت‌های باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی از عوامل مشهور شروع پسوریازیس قطره‌ای هستند. انواع دیگر عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی نیز می‌توانند علائم پسوریازیس را تشدید کنند.
سایر عوامل سبک زندگی
چاقی، استعمال سیگار و مصرف الکل نیز با التهاب سیستمیک در بدن مرتبط بوده و می‌توانند باعث شدت یافتن پسوریازیس شوند.
به طور خلاصه، پسوریازیس در افرادی با زمینهٔ ژنتیکی مستعد به محرک‌های محیطی واکنش نشان می‌دهد. شناسایی و کنترل این عوامل تشدیدکننده می‌تواند به کاهش دفعات شعله‌وری بیماری کمک کند.
چالش‌های بیماران مزمن و محدودیت درمان‌های رایج
بیماران مزمن پسوریازیس معمولاً سال‌ها با علائم تکرارشونده مواجه‌اند و اثرات منفی زیادی بر زندگی روزمره‌شان احساس می‌کنند. درد و خارش دائمی پوست، ظاهر نامطلوب ضایعات و نیاز به مراقبت مداوم، اضطراب و خستگی روحی را تشدید می‌کند.
درمان‌های رایج مانند کرم‌ها و پمادهای موضعی (خصوصاً کورتیکواستروئیدی) معمولاً تنها تسکین موقت ایجاد کرده و در دراز مدت محدودیت دارند و باعث کنترل و درمان پسوریازیس نمی‌شوند؛ به عنوان مثال تکرار طولانی‌مدت استفاده از کورتیکواستروئیدها باعث نازک شدن پوست، تغییر رنگ، کبودی و جراحات پوستی می‌شود.
سایر درمان‌های رایج شامل فتوتراپی، داروهای خوراکی و بیولوژیک است که اغلب هزینه‌ها بالا و خطرات احتمالی (مثلاً تضعیف سیستم ایمنی یا مشکلات کبدی) را به همراه دارند.
درمان خانگی پسوریازیس نظیر استفاده از ژل آلوئه‌ورا، رژیم‌های غذایی خاص یا مکمل‌های گیاهی ممکن است در تسکین علائم خفیف مؤثر باشند. با این حال، متخصصان پوست تأکید می‌کنند این روش‌ها باید در کنار درمان‌های پزشکی استفاده شوند و به‌تنهایی برای کنترل پسوریازیس کافی نیستند. در بسیاری از موارد، بیماران با روش‌های خانگی بهبود قابل قبولی نمی‌بینند و همچنان علائم مزمن پایدار می‌مانند.
درمان پسوریازیس با متد Saline-DIV: رویکرد نوین در اوزون‌تراپی
روش Saline-DIV (Saline Direct Intravenous Ozone) یکی از جدیدترین شیوه‌های درمان پسوریازیس مبتنی بر اوزون است. در این روش، اوزون (گاز سه‌اتمی اکسیژن) به کمک یک محلول نمکی داخل ورید تزریق می‌شود.
به بیان ساده، اوزون با غلظت کنترل‌شده با سرم نمکی مخلوط شده و به‌آرامی از طریق سرم به جریان خون وارد می‌گردد. این رویکرد برگرفته از روش رابینز (Robins Method) است که دکتر هاوارد رابینز Howard F. Robins پزشک متخصص ازون‌تراپی در نیویورک ارائه داده و آن را امن‌ترین روش تزریق اوزون می‌داند.
درمان پسوریازیس با اوزون به این صورت است که ابتدا مقدار معینی از گاز اوزون با غلظت مشخص در یک سرنگ کشیده می‌شود. سپس محلول حاوی اوزون به کندی در جریان خون بیمار تزریق می‌شود. پزشکان جلسات درمان را به صورت دوره‌ای انجام می‌دهند. این روش برخلاف اتوهموتراپی (MAH) که خون بیمار را خارج و بعد از افزودن اوزون دوباره تزریق می‌کند، بدون خارج کردن خون انجام می‌شود؛ به عبارت دیگر گاز اوزون مستقیماً وارد رگ بیمار می‌شود.
در مطب دکتر علی تارات پس از سال‌ها تحقیق و بررسی درمان‌های نوین، متد Saline-DIV را به دلیل ایمنی بسیار بالا و نتایج چشمگیر آن به عنوان پروتکل اصلی درمانی برای بیماران پسوریازیس انتخاب کرده‌اند. در ادامه به بررسی مزایا درمان پسوریازیس با اوزون‌تراپی خواهیم پرداخت.
مزایا درمان پسوریازیس با اوزون‌تراپی Saline-DIV
ایمنی بالا
مطالعات نشان داده این روش از ایمنی بسیار بالایی برخوردار است. گزارش‌ها حاکی از آن است که در بیش از ۱۶۰,۰۰۰ جلسه درمان DIV (با روش رابینز) تقریباً هیچ واکنش جانبی جدی دیده نشده است. دلیل ایمنی بالا این است که اوزون به محض ورود به بدن سریعا به اکسیژن معمولی تبدیل می‌شود و محصول جانبی مضری تولید نمی‌کند.
اثربخشی
مقالات علمی متعددی نشان می‌دهند اوزون‌تراپی می‌تواند التهاب و علائم پسوریازیس را کاهش دهد. برای مثال، یک مطالعه بالینی نشان داد استعمال موضعی اوزون به‌طور معنی‌داری شاخص شدت پسوریازیس (PASI) را کاهش می‌دهد. آزمایش‌های حیوانی نیز نشان داده که اوزون مسیرهای التهاب پوستی را مسدود می‌کند.
علاوه بر این، برخی مقالات گزارش کرده‌اند اوزون‌تراپی با اثرات ضدالتهابی و بهبود گردش خون، درد و خارش بیماران پسوریازیس را کاهش می‌دهد. این یافته‌ها نشان می‌دهد Saline – DIV با تنظیم سیستم ایمنی و متابولیسم سلولی می‌تواند به کنترل موثر پسوریازیس کمک کند.
مقایسه با سایر روش‌ها
بر خلاف اتوهموتراپی که خون بیمار را می‌گیرد و با اوزون مخلوط می‌کند، روش Saline-DIV ساده‌تر و مستقیماً گاز را تزریق می‌کند. همچنین، Saline – DIV بر پایه اوزون (مولکول کوچک گاز اکسیژن) عمل می‌کند و بر خلاف بسیاری از داروهای شیمیایی هیچگونه باقیمانده سمی در بدن باقی نمی‌گذارد.
شواهد علمی
علاوه بر نتایج بالینی، مکانیسم علمی تأثیر اوزون روی پسوریازیس نیز مورد مطالعه قرار گرفته. اوزون یک اکسیدان قوی دارای اثرات ضدالتهابی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی است. مقادیر کنترل‌شده اوزون، سیستم آنتی‌اکسیدانی بدن را تحریک می‌کند و می‌تواند التهاب مزمن را کاهش دهد. بنابراین، منطق علمی پشت Saline – DIV بسیار قوی بوده و تائید می‌کند این روش می‌تواند با ریشه‌کن کردن التهاب، دوره‌های بهبودی طولانی‌تری را در بیماران پسوریازیس فراهم آورد.
اثربخشی اوزون‌تراپی در درمان پسوریازیس سر، صورت و ناخن
روش Saline-DIV در دمان پسوریازیس به‌دلیل اثر سیستمیک روی کل بدن، بر انواع مختلف پسوریازیس از جمله سر، صورت و ناخن نیز مؤثر است:
- درمان پسوریازیس سر
چون پسوریازیس پلاکی اغلب پوست سر را درگیر می‌کند، کاهش التهاب سیستمیک بدن باعث بهبود ضایعات سر می‌شود. بیماران پسوریازیس سر معمولاً خروج روزانه فلس‌های ضخیم و قرمز را گزارش می‌دهند؛ درمان پسوریازیس با اوزون با کاهش فعالیت التهابی سلول‌ها، می‌تواند میزان ایجاد پلاک‌ها را کاهش دهد. به‌علاوه، مطالعه‌ای گزارش کرده است که بخشی از بهبود پسوریازیس پلاکی پس از اوزون‌تراپی در نواحی سر نیز قابل مشاهده بوده است.
- درمان پسوریازیس صورت
تحقیقات نشان داده حدود ۵۰٪ بیماران پسوریازیس، حداقل یک بار دچار ضایعه در صورت می‌شوند. ضایعات صورت ناراحت‌کننده و آشکار هستند. از آنجا که Saline-DIV فرایندی سیستمی است، پس از چند جلسه درمانی گزارش شده پلاک‌های صورت کاهش یافته و قرمزی آنها کمتر می‌شود. اثر ضدالتهابی اوزون در پوست حساس صورت نیز منجر به تسکین التهاب و کاهش تورم شده است.
- درمان پسوریازیس ناخن
ضایعات ناخن معمولاً به عنوان علامت پسوریازیس سیستمیک در نظر گرفته می‌شوند. علائمی مانند سوراخ سوراخ شدن و تغییر رنگ ناخن‌ها (که در بیماران پسوریازیس رخ می‌دهد) با کنترل التهاب بهبود می‌یابد. Saline-DIV با افزایش اکسیژن‌رسانی و تعدیل سیستم ایمنی، فرآیند ترمیم ناخن را تسریع می‌کند. تجربه ما در کلینیک دکتر تارات نشان داده که بیماران پس از طی دوره درمانی، رشد ناخن‌های سالم‌تری را گزارش کرده‌اند.
به طور خلاصه، از آنجا که اوزون در درمان پسوریازیس بر کاهش التهاب و تعدیل سیستم ایمنی بدن استوار است، همه انواع پسوریازیس از پلاکی تا سر، صورت و ناخن به آن پاسخ می‌دهند. پژوهش‌ها درباره درمان پسوریازیس، از هر نوعی که باشد، تأکید کرده‌اند که بهبود التهاب سیستمیک کلید کنترل علائم است و Saline-DIV دقیقاً این هدف را دنبال می‌کند.
مقایسه درمان پسوریازیس به کمک اوزون‌تراپی با درمان‌های خانگی
درمان‌های خانگی و طبیعی پسوریازیس (مانند کرم‌های گیاهی، رژیم غذایی ملایم و…) صرفاً به تسکین موضعی و کوتاه‌مدت علائم می‌پردازند. برای مثال، ممکن است استفاده از ژل آلوئه‌ورا باعث کاهش خارش یا التهاب خفیف شود. با این حال، متخصصان تأکید دارند این روش‌ها اثرات محدودی دارند و بدون استفاده از روش‌های پزشکی کافی نیستند. درمان خانگی به‌تنهایی قادر نیست مسیرهای ایمنی معیوب را اصلاح کند و اغلب بیماران پس از مدتدوباره دچار بروز ضایعات می‌شوند.
در مقابل، اوزون‌تراپی یک درمان سیستمیک است که مستقیماً بر علل خودایمنی بیماری تأثیر می‌گذارد. برخلاف برخی کرم‌ها و پمادهای موضعی، یا فتوتراپی که دسترسی آن ساده نیست، یا داروهای خوراکی گران‌قیمت که عوارض ثانویه دارند، درمان پسوریازیس با اوزون‌تراپی ساختار ایمنی بدن را بازتنظیم می‌کند. همچنین اثرات درمانی آن طولانی مدت‌تر گزارش شده و نیازی به مصرف مداوم دارو ندارد. به‌طور خلاصه، مزیت اصلی متد Saline-DIV در پایداری تأثیر و پوشش همه بدن است؛ این روش می‌تواند عوامل التهابی را در عمق ریشه‌کن کند، در حالی که درمان‌های خانگی اغلب فقط نشانه‌ها را می‌پوشانند.
نمونه درمان پسوریازیس
رزرو نوبت
آیا اوزون‌تراپی DIV می‌تواند پسوریازیس را درمان کند؟
این متد درمانی با خاموش کردن ژن‌های مسئول ایجاد بیماری‌های خودایمنی باعث می‌شود بازگشت علائم رخ ندهد.
اوزون‌تراپی چگونه روی پوست و سیستم ایمنی اثر می‌گذارد؟
این روش باعث افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها، بهبود میکروسیرکولاسیون، کاهش استرس اکسیداتیو و تعدیل پاسخ ایمنی بدن می‌شود، که همگی در بهبود چشمگیر علائم پوستی پسوریازیس نقش دارند.
چند جلسه اوزون‌تراپی برای پسوریازیس نیاز است؟
تعداد جلسات بسته به شدت بیماری، پاسخ بدن به درمان و شرایط عمومی بیمار تعیین می‌شود، اما معمولاً ۸ تا ۱۲ جلسه اولیه به‌صورت هفتگی یا دو بار در هفته پیشنهاد می‌شود، سپس جلسات نگهدارنده ماهیانه.
آیا اوزون‌تراپی عوارض دارد؟
در صورت انجام توسط پزشک متخصص با تجهیزات استاندارد، اوزون‌تراپی وریدی معمولاً ایمن است. گاهی ممکن است علائم موقتی مانند خستگی، حالت تهوع یا درد محل تزریق دیده شود.
تفاوت اوزون‌تراپی با روش‌های دیگر درمان پسوریازیس چیست؟
اوزون‌تراپی یک درمان غیر دارویی، طبیعی و غیر تهاجمی است که برخلاف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، تلاش می‌کند تعادل ایمنی بدن را بازگرداند. در عین حال می‌تواند در کنار درمان‌های رایج استفاده شود.
آیا اوزون‌تراپی برای همه بیماران پسوریازیس مناسب است؟
در بیشتر موارد بله، ولی افرادی با بیماری‌های خاص مانند کمبود آنزیم G6PD، بارداری یا برخی بیماری‌های مزمن خاص ممکن است کاندید مناسبی نباشند. ارزیابی بالینی پیش از شروع ضروری است.
بعد از چه مدت نتایج اوزون‌تراپی قابل مشاهده است؟
بسته به پاسخ بدن، برخی بیماران پس از ۳–۴ جلسه بهبود در خارش، قرمزی یا التهاب را گزارش می‌کنند، اما نتایج پایدار معمولاً در هفته‌های ۶ تا ۸ ظاهر می‌شود.
بعد از چه مدت نتایج اوزون‌تراپی قابل مشاهده است؟
بسته به پاسخ بدن، برخی بیماران پس از ۳–۴ جلسه بهبود در خارش، قرمزی یا التهاب را گزارش می‌کنند، اما نتایج پایدار معمولاً در هفته‌های ۶ تا ۸ ظاهر می‌شود.