کتاب پسوریازیس و DIV – بخش پنجم

پسوریازیس و DIV

الزامات در درمان

اجرای اوزون‌تراپی به‌ویژه با روش سالین DIV تنها یک مداخله تکنیکی ساده نیست، بلکه نیازمند رعایت مجموعه‌ای از الزامات اساسی است که ضامن ایمنی بیمار، اثربخشی درمان و جلوگیری از بروز عوارض ناخواسته خواهد بود. نخستین و مهم‌ترین اصل، حضور کادر درمانی متخصص است. این کادر باید متشکل از پزشکان و پرستاران آموزش‌دیده در زمینه اوزون‌تراپی باشد که توانایی درک عمیق مکانیسم‌های ایمنی، تنظیم دوز بر اساس شرایط فردی بیمار و مدیریت شرایط اورژانسی احتمالی را داشته باشند. اجرای سالین DIV توسط افراد غیرمتخصص یا فاقد صلاحیت، نه‌تنها می‌تواند اثربخشی درمان را به‌شدت کاهش دهد بلکه بیمار را در معرض خطرات بالقوه قرار می‌دهد.

دومین الزام، دریافت رضایت‌نامه آگاهانه کتبی (Informed Consent) است. بیمار باید پیش از شروع درمان به‌طور کامل از مزایا، محدودیت‌ها، خطرات احتمالی و جایگزین‌های درمانی آگاه شود. توضیح شفاف و مستند این موارد توسط پزشک، زمینه‌ساز تصمیم‌گیری آگاهانه بیمار و افزایش اعتماد میان بیمار و تیم درمانی خواهد بود. این رضایت‌نامه باید به‌صورت مکتوب در پرونده بالینی ثبت شود تا شفافیت قانونی و اخلاقی در پروتکل درمانی رعایت گردد.

از منظر فنی، رعایت دقیق اصول آسپسی و استریلیتی اهمیت حیاتی دارد. اوزون یک اکسیدکننده بسیار قوی است و کوچک‌ترین آلودگی میکروبی در محلول سالین یا تجهیزات تزریق می‌تواند خطر سپسیس را به همراه داشته باشد. بنابراین، تمامی ابزار و مواد مصرفی باید استریل بوده و یا از نوع یک‌بارمصرف انتخاب شوند. در مواردی که امکان استفاده چندباره از تجهیزات وجود دارد (مانند برخی وسایل جراحی)، استریل‌سازی کامل مطابق با استانداردهای جهانی الزامی است.

یکی دیگر از الزامات مهم، فیلتراسیون میکروبی گاز اوزون است. مخلوط اکسیژن–اوزون پیش از ورود به محلول سالین یا بدن بیمار باید از فیلترهای استریل با منافذ کوچکتر از ۲۰ میکرون عبور داده شود. این فرآیند احتمال انتقال ذرات معلق، میکروارگانیسم‌ها یا ناخالصی‌های احتمالی را از بین می‌برد و تضمین می‌کند که تنها گاز خالص و ایمن به بدن بیمار منتقل گردد.

از سوی دیگر، کیفیت و استاندارد تجهیزات تولیدکننده اوزون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تنها باید از ژنراتورهای استاندارد دارای تأییدیه‌های بین‌المللی (مانند CE در اتحادیه اروپا، CSA در کانادا یا UL در ایالات متحده) استفاده شود. استفاده از دستگاه‌های غیراستاندارد یا صنعتی (مانند ژنراتورهایی که برای مصارف دامپروری یا آزمایشگاهی طراحی شده‌اند) به‌طور جدی ممنوع است؛ زیرا نه دقت کافی در تولید غلظت اوزون دارند و نه ایمنی لازم برای استفاده در محیط‌های پزشکی.

نکته بسیار ظریف اما حیاتی دیگر به ماهیت شیمیایی اوزون مربوط است. اوزون به‌شدت واکنش‌پذیر بوده و در تماس با پلاستیک‌های معمولی به‌سرعت غیرفعال می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که بخشی از ظرفیت درمانی اوزون پیش از رسیدن به بدن بیمار از بین برود و حتی در برخی موارد محصولات تخریبی پلاستیک وارد محلول شوند. بنابراین، تمامی مسیرهای انتقال اوزون ــ از ژنراتور تا محلول سالین و نهایتاً ورود به بدن ــ باید با مواد مقاوم به اوزون طراحی شوند، از جمله لوله‌های سیلیکونی پزشکی، اتصالات Kynar یا استیل ضدزنگ ۳۱۶. رعایت این اصل، تضمین‌کننده آن است که اوزون با همان قدرت و خلوص اولیه به بدن بیمار برسد.

به‌طور خلاصه، الزامات اساسی سالین DIV مجموعه‌ای از اصول به‌هم‌پیوسته هستند: صلاحیت علمی و عملی تیم درمانی، رضایت آگاهانه بیمار، استریلیتی کامل، فیلتراسیون دقیق گاز و استفاده از تجهیزات استاندارد و مقاوم به اوزون. هرگونه کوتاهی در این الزامات می‌تواند کل روند درمان را بی‌اثر یا حتی خطرناک سازد، در حالی که رعایت کامل آن‌ها، زمینه‌ساز دستیابی به حداکثر ایمنی و اثربخشی بالینی خواهد بود

پزشک اوزون‌تراپیست و آموزش تخصصی

اجرای اوزون‌تراپی سالین DIV تنها یک فرایند تکنیکی ساده نیست؛ بلکه نیازمند پزشکی است که علاوه بر دانش عمومی طب، تسلط کافی بر ایمونولوژی، بیوشیمی و مکانیسم‌های مولکولی اوزون داشته باشد. پزشک اوزون‌تراپیست باید بداند که اوزون چگونه از طریق مسیرهای سیگنالینگ سلولی مانند Nrf2 و NF-κB عمل می‌کند، چه تأثیری بر فعالیت سلول‌های T و B دارد، چگونه موجب افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی (SOD، CAT، GPx) می‌شود و چه نقشی در بازتنظیم پاسخ ایمنی بیماران خودایمنی ایفا می‌کند. این سطح از درک علمی، شرط لازم برای طراحی پروتکل‌های درمانی شخصی‌سازی‌شده است.

از سوی دیگر، پزشک باید توانایی محاسبه دقیق دوز و حجم اوزون را بر اساس وزن، سن، وضعیت بالینی و شدت بیماری داشته باشد. محدوده بین دوز درمانی و دوز آسیب‌زا در اوزون‌تراپی بسیار باریک است؛ بنابراین کوچک‌ترین خطای محاسباتی می‌تواند به عوارضی همچون فلبیت، استرس اکسیداتیو شدید یا بدتر شدن علائم بیمار منجر شود. همچنین، پزشک باید آمادگی مدیریت شرایط اورژانسی احتمالی مانند واکنش‌های حساسیتی، افت فشار یا اضطراب بیمار حین تزریق را داشته باشد و دسترسی به داروهای اورژانسی و تجهیزات احیا را تضمین کند.

ارتباط مؤثر با بیمار بخش دیگری از مسئولیت پزشک است. بیماران مبتلا به بیماری‌های خودایمنی اغلب مسیرهای درمانی طولانی و ناکام را پشت سر گذاشته‌اند و در مواجهه با روش‌های نوین مانند اوزون‌تراپی دچار تردید یا نگرانی می‌شوند. بنابراین، پزشک اوزون‌تراپیست باید با شفافیت کامل در مورد مزایا، محدودیت‌ها و خطرات احتمالی صحبت کند، به سؤالات بیماران پاسخ دهد و با ایجاد فضایی مبتنی بر اعتماد، آن‌ها را به‌طور واقع‌بینانه امیدوار سازد. اعتمادسازی و همراهی بیمار در مسیر درمان، به اندازه مهارت فنی پزشک اهمیت دارد.

به‌روزرسانی دانش یکی از ارکان حرفه‌ای بودن اوزون‌تراپیست است. این حوزه علمی به‌سرعت در حال توسعه است و هر سال مقالات، پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های جدیدی منتشر می‌شوند. بنابراین پزشک باید به‌طور مداوم در کنفرانس‌های علمی بین‌المللی شرکت کند، مقالات معتبر را مطالعه نماید و از تغییرات پروتکل‌های جهانی در کشورهایی مانند آلمان، روسیه، کوبا و ایتالیا آگاه باشد. به‌روزرسانی دانش نه‌تنها به افزایش کیفیت درمان منجر می‌شود، بلکه موجب می‌گردد پروتکل‌های درمانی مطابق با آخرین استانداردهای بین‌المللی اجرا شوند.

از جنبه آموزشی، تربیت پزشکان اوزون‌تراپیست باید تحت برنامه‌های معتبر دانشگاهی و بین‌المللی صورت گیرد. مدرسان دوره‌های آموزشی باید دارای دیپلم یا مدرک معتبر اوزون‌تراپی از مراکز شناخته‌شده جهانی باشند. محتوای آموزشی باید توسط نهادهای دانشگاهی یا سازمان‌های علمی معتبر تأیید شده باشد تا از انتقال دانش غیرمستند یا تجربی جلوگیری شود. بخش عملی آموزش نیز باید در محیط‌های بالینی کنترل‌شده انجام گیرد، جایی که استانداردهای بهداشتی و ایمنی به‌طور کامل رعایت شود و دانشجویان بتوانند در شرایط واقعی، مهارت‌های عملی لازم را کسب کنند.

نهایتاً، در تمامی مراحل آموزش و اجرای بالینی، استفاده از تجهیزات یک‌بارمصرف و سازگار با اوزون الزامی است. این الزام نه‌تنها از انتقال آلودگی جلوگیری می‌کند بلکه مانع از تخریب تجهیزات در اثر تماس مکرر با اوزون و کاهش قدرت درمانی آن می‌شود.

به‌طور خلاصه، پزشک اوزون‌تراپیست باید ترکیبی از دانش عمیق علمی، توانایی محاسبات دقیق، مهارت در مدیریت اورژانس‌ها، قدرت ارتباط مؤثر با بیمار و تعهد به به‌روزرسانی دانش را دارا باشد. آموزش تخصصی نیز باید در بالاترین سطح علمی و عملی صورت گیرد تا اطمینان حاصل شود که این روش درمانی ایمن، استاندارد و مؤثر به بیماران ارائه می‌شود.

ژنراتور اوزون، قلب تپنده پروتکل سالین DIV و یکی از حیاتی‌ترین اجزای این روش درمانی محسوب می‌شود. کیفیت عملکرد این دستگاه، به‌طور مستقیم بر ایمنی و اثربخشی اوزون‌تراپی تأثیر دارد. بنابراین، انتخاب صحیح، استفاده استاندارد و نگهداری اصولی از ژنراتور، شرط اساسی موفقیت بالینی است.

در گام نخست، ژنراتور باید دارای تأییدیه‌های معتبر بین‌المللی مانند CE (اتحادیه اروپا)، CSA (انجمن استاندارد کانادا) و UL (آزمایشگاه‌های ایمنی آمریکا) باشد. این گواهی‌ها تضمین می‌کنند که دستگاه از نظر ایمنی الکتریکی، کیفیت ساخت و دقت تولید اوزون تحت آزمایش‌های سختگیرانه قرار گرفته است. استفاده از دستگاه‌های فاقد این استانداردها نه‌تنها باعث کاهش کارایی بالینی می‌شود بلکه می‌تواند به عوارض ناخواسته و حتی تهدیدکننده حیات منجر شود.

ویژگی کلیدی بعدی، توانایی تنظیم دقیق غلظت اوزون در محدوده ۱ تا ۸۰ µg/NmL است. این محدوده، پاسخگوی تمام کاربردهای درمانی اوزون از دوزهای بسیار پایین برای تحریک ملایم سیستم ایمنی و جوانسازی سلولی گرفته تا دوزهای بالاتر در بیماری‌های خودایمنی فعال یا عفونت‌های حاد است. دقت دستگاه باید به گونه‌ای باشد که خطای تولید غلظت از ±۱۰٪ فراتر نرود؛ چرا که کوچک‌ترین انحراف می‌تواند یا اثر درمانی را کاهش دهد یا موجب عوارضی مانند فلبیت و استرس اکسیداتیو شود.

از نظر منبع گاز، فقط اکسیژن دارویی با خلوص حداقل ۹۹.۵٪ مجاز به استفاده است. استفاده از اکسیژن صنعتی یا غیراستاندارد می‌تواند موجب ورود ناخالصی‌هایی مانند نیتروژن اکسیدها به بدن شود که نه‌تنها خطرناک هستند، بلکه تأثیر درمانی اوزون را نیز به‌شدت مختل می‌کنند.

نکته حیاتی دیگر، کالیبراسیون منظم دستگاه است. ژنراتور باید حداقل یک بار در سال توسط شرکت سازنده یا مراکز معتبر کالیبره شود. هرگونه خطا در کالیبراسیون می‌تواند منجر به تولید غلظت بیش‌ازحد (با خطر التهاب و آسیب عروقی) یا کمتر از حد درمانی (با کاهش کارایی درمان) شود. در واقع، کالیبراسیون سالانه تضمین می‌کند که دقت و پایداری عملکرد دستگاه در طول زمان حفظ شود.

در نهایت، ژنراتور اوزون باید توانایی تولید یک مخلوط پایدار و یکنواخت از O₂ و O₃ را داشته باشد. ناپایداری یا ناهمگنی در ترکیب گاز می‌تواند باعث نتایج متناقض و غیرقابل پیش‌بینی در بیماران شود. دستگاه‌های مدرن معمولاً مجهز به سیستم‌های کنترل خودکار و مانیتورینگ لحظه‌ای غلظت هستند که این مشکل را برطرف کرده و اطمینان بیشتری در روند درمان ایجاد می‌کنند.

به‌طور خلاصه، ژنراتور اوزون نه‌تنها یک ابزار فنی بلکه ضامن ایمنی و موفقیت کل پروتکل سالین DIV است. رعایت اصول انتخاب استاندارد، استفاده از اکسیژن دارویی خالص، انجام کالیبراسیون منظم و اطمینان از پایداری مخلوط گاز، کلید دستیابی به درمانی ایمن، علمی و اثربخش است.

ژنراتور اوزون

مواد مصرفی

در پروتکل سالین DIV، مواد مصرفی همان‌قدر اهمیت دارند که ژنراتور اوزون یا دانش پزشک اوزون‌تراپیست. اوزون به دلیل خاصیت اکسیدکنندگی بسیار قوی خود می‌تواند با بسیاری از مواد واکنش نشان دهد و نه تنها قدرت درمانی خود را از دست بدهد، بلکه منجر به تولید ترکیبات ناخواسته و حتی سمی شود. به همین دلیل انتخاب مواد مصرفی باید با دقت بسیار بالا و بر اساس استانداردهای جهانی انجام گیرد. یکی از اصول کلیدی در این بخش آن است که تماس مستقیم اوزون با پلاستیک‌های معمولی ممنوع است؛ چرا که در چنین شرایطی، اوزون به سرعت خنثی می‌شود و اثربخشی درمان از بین می‌رود. در ادامه اجزای اصلی مواد مصرفی سالین DIV معرفی می‌شوند:

۱. نرمال‌سالین استریل (۲۰۰–۴۰۰ mL)

محلول پایه برای اوزونه کردن همواره نرمال‌سالین ۰.۹٪ است. این محلول باید استریل، دارویی و دارای تأییدیه رسمی وزارت بهداشت باشد. انتخاب حجم ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌لیتر بر اساس وضعیت بیمار، وزن بدن و شدت بیماری صورت می‌گیرد. هرگونه آلودگی میکروبی در محلول می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی مانند سپسیس شود، بنابراین استفاده از سالین‌های غیر دارویی یا فاقد برچسب تأییدیه به هیچ‌وجه مجاز نیست.

۲. ست‌های تزریق مقاوم به اوزون

ست‌های تزریق معمولی در برابر اوزون مقاومت ندارند و در تماس با آن تخریب می‌شوند، به‌گونه‌ای که ذرات پلاستیکی یا فتالات وارد محلول و سپس وارد بدن بیمار می‌شوند. این پدیده علاوه بر خطر بالینی، باعث از بین رفتن خاصیت درمانی اوزون نیز می‌شود. به همین دلیل باید فقط از ست‌های مخصوص و مقاوم به اوزون استفاده شود که طراحی آن‌ها به‌طور ویژه برای تحمل این گاز انجام شده است.

۳. لوله‌های سیلیکونی و اتصالات Kynar یا استیل ۳۱۶

در مسیر انتقال اوزون به محلول، لوله‌ها و اتصالات اهمیت حیاتی دارند. بهترین انتخاب برای لوله‌ها، سیلیکون پزشکی (Medical-grade silicone) است که در برابر اکسیداسیون پایدار است. برای اتصالات، Kynar (پلی‌وینیلیدن فلوراید – PVDF) یا استیل ضدزنگ ۳۱۶ استاندارد طلایی محسوب می‌شوند. این مواد نه تنها واکنشی با اوزون نمی‌دهند بلکه مانع از ورود ناخالصی‌های خطرناک به محلول می‌شوند.

۴. سرنگ‌های سیلیکونایز

استفاده از سرنگ‌های معمولی در اوزون‌تراپی یک خطای رایج است. این سرنگ‌ها به‌سرعت در تماس با اوزون دچار فرسایش می‌شوند و می‌توانند ذرات پلاستیکی آزاد کنند یا سبب ناپایداری محلول اوزونه شوند. تنها سرنگ‌های سیلیکونایز (دارای پوشش مقاوم) برای استخراج، آماده‌سازی و انتقال اوزون قابل قبول هستند و دقت و ایمنی درمان را تضمین می‌کنند.

۵. فیلترهای استریل <۲۰ میکرون

به‌عنوان لایه نهایی ایمنی، اوزون پیش از ورود به بدن یا حل شدن در نرمال‌سالین باید از فیلترهای استریل با منافذ کمتر از ۲۰ میکرون عبور داده شود. این فیلترها مانع ورود ذرات معلق، آلودگی‌های محیطی و میکروارگانیسم‌ها به بدن می‌شوند و خلوص کامل گاز را تضمین می‌کنند.

دوز و حجم

پاتولوژی‌های مناسب برای درمان با اوزون‌تراپی

یکی از پرسش‌های اساسی در حیطه اوزون‌تراپی این است که کدام بیماری‌ها بیشترین سود را از این روش خواهند برد. پاسخ به این پرسش بر پایه شواهد علمی، داده‌های کلینیکی و میزان تکرارپذیری نتایج در مطالعات مختلف است. برای همین، پاتولوژی‌ها به سه سطح اصلی تقسیم می‌شوند: گروه A (شواهد قوی)، گروه B (شواهد متوسط)، و گروه C (شواهد محدود یا تجربی).

گروه A: بیماری‌های با شواهد قوی

در این گروه، شواهد علمی و کلینیکی گسترده‌ای وجود دارد که اثربخشی اوزون‌تراپی را اثبات می‌کند و نسبت فایده به ریسک آن کاملاً مثبت است.

بیماری‌های خودایمنی (پسوریازیس، روماتوئید آرتریت، MS، لوپوس): اوزون از طریق مهار NF-κB، کاهش سیتوکاین‌های التهابی (TNF-α، IL-6، IL-17) و تقویت Treg تعادل ایمنی را بازمی‌گرداند. در نتیجه التهاب کاهش یافته و علائم بالینی مانند درد، خارش و خستگی فروکش می‌کنند.
زخم‌های دیابتی و مزمن: اوزون با افزایش میکروسیرکولاسیون، تحریک نئوآنژیوژنز و کاهش بار میکروبی، روند ترمیم زخم را تسریع می‌کند. این اثرات در بیماران دیابتی که زخم پای مقاوم دارند بسیار مشهود است.
کاربردهای دندانپزشکی: اوزون به‌صورت گاز، محلول یا روغن اوزونه در درمان ژنژیویت، پریودنتیت، استوماتیت آفتی و عفونت‌های قارچی دهان استفاده می‌شود. مکانیسم اصلی شامل اثرات ضدعفونی‌کننده، کاهش التهاب و تحریک بازسازی بافت لثه است.
فیبرومیالژیا و سندرم خستگی مزمن: با بهبود متابولیسم میتوکندری و کاهش استرس اکسیداتیو، اوزون علائم سیستمیک این بیماران را کاهش داده و کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
پزشکی ضدپیری (Anti-aging): اوزون از طریق فعال‌سازی مسیر Nrf2 و افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی (SOD، CAT، GPx) موجب تعادل ردوکس، پایداری طول تلومرها، کندشدن پیری سلولی و کاهش بروز بیماری‌های دژنراتیو می‌شود.

گروه B: بیماری‌های با شواهد متوسط

در این دسته، داده‌های علمی مثبت وجود دارد اما هنوز مطالعات بزرگ و چندمرکزی برای تأیید قطعی نیاز است.

توانبخشی پس از سکته مغزی: اوزون با افزایش جریان خون مغزی، تحریک فاکتورهای نوروتروفیک (BDNF) و کاهش استرس اکسیداتیو، می‌تواند به بهبود اسپاستیسیتی، عملکرد شناختی و قدرت عضلانی کمک کند. شواهد موجود امیدوارکننده است، اما برای تثبیت جایگاه اوزون در پروتکل‌های توانبخشی، کارآزمایی‌های بالینی گسترده‌تری مورد نیاز است.

گروه C: بیماری‌های با شواهد محدود یا تجربی

در این گروه، داده‌ها عمدتاً بر پایه مطالعات حیوانی، آزمایشگاهی یا گزارش‌های موردی هستند و هنوز شواهد کلینیکی گسترده‌ای در دسترس نیست.

تومورهای داخل‌صفاقی (Intra-peritoneal ozone wash): مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که اوزون می‌تواند اثرات سیتوتوکسیک انتخابی بر سلول‌های سرطانی داشته باشد، در حالی که به بافت سالم آسیب جدی وارد نمی‌کند. با این حال، داده‌های انسانی در این زمینه بسیار محدود و در مرحله آزمایشی است.
برخی بیماری‌های گوش و حلق و بینی (ENT): از جمله سینوزیت مزمن و اوتیت مدیا. گزارش‌هایی از کاهش علائم و بار میکروبی پس از اوزون‌تراپی وجود دارد، اما شواهد بالینی برای تأیید قطعی اثربخشی هنوز ناکافی است

مروری بر قواعد کلی اوزون درمانی سالین DIV

درمان با اوزون، چه در قالب سالین DIV و چه در سایر روش‌ها، بر پایه‌ی یک اصل کلیدی استوار است: ایجاد استرس اکسیداتیو کنترل‌شده. این استرس ملایم به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که سیستم دفاعی بدن را تحریک کرده و موجب فعال‌سازی مسیرهای آنتی‌اکسیدانی و ایمونومدولاتوری گردد، بدون آنکه به سلول‌ها یا بافت‌ها آسیب جدی وارد کند. موفقیت پروتکل‌های درمانی اوزون در گرو درک این اصل و رعایت مجموعه‌ای از ملاحظات بالینی و ایمنی است که در ادامه توضیح داده می‌شود.

اصل استرس اکسیداتیو کنترل‌شده

اوزون‌تراپی برخلاف داروهای شیمیایی، مکانیسم مستقیم و گیرنده‌محور ندارد؛ بلکه از طریق ایجاد یک پالس کوتاه از استرس اکسیداتیو عمل می‌کند. این استرس ملایم به سلول‌ها سیگنال می‌دهد تا سیستم‌های دفاعی خود را تقویت کنند، آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی بیشتری تولید نمایند و تعادل ردوکس را بهبود دهند. برای جلوگیری از ایجاد فشار بیش‌ازحد بر بدن، درمان همواره با دوزهای پایین آغاز می‌شود و سپس به‌صورت تدریجی و بر اساس پاسخ بالینی بیمار افزایش می‌یابد. این روند باعث می‌شود بدن فرصت کافی برای سازگاری با شرایط جدید داشته باشد و خطر بروز عوارض به حداقل برسد.

سنجش استرس اکسیداتیو

از نظر تئوریک، شدت دوز درمانی باید بر اساس سطح واقعی استرس اکسیداتیو در بدن بیمار تعیین شود. شاخص‌های بیوشیمیایی متعددی برای این منظور پیشنهاد شده‌اند:

مالون‌دی‌آلدئید (MDA): نشانگر آسیب به لیپیدها.
فعالیت آنزیم‌های کلیدی آنتی‌اکسیدانی مانند کاتالاز (CAT)، سوپراکسیددیسموتاز (SOD) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPx).
سطح آنتی‌اکسیدان‌های درون‌زاد مانند گلوتاتیون.
شاخص‌های کل ظرفیت آنتی‌اکسیدانی خون.

با وجود این، در عمل هنوز ابزار بالینی دقیق و روتینی برای اندازه‌گیری این شاخص‌ها در دسترس نیست. بنابراین، پزشکان معمولاً بر اساس اصل «شروع با دوز پایین و افزایش تدریجی بر پایه‌ی پاسخ بیمار» تصمیم‌گیری می‌کنند.

وضعیت تغذیه‌ای و توازن ردوکس

تعادل بین پرو-اکسیدان‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها، یا همان توازن ردوکس، نقشی تعیین‌کننده در موفقیت اوزون‌تراپی دارد. بیمارانی که دچار سوءتغذیه یا کاهش ذخایر آنتی‌اکسیدانی هستند، ممکن است نتوانند استرس اکسیداتیو ناشی از اوزون را به‌خوبی مدیریت کنند. در چنین شرایطی، حتی دوزهای متوسط نیز می‌توانند به تشدید علائم منجر شوند. از این‌رو:

پیش از شروع پروتکل، باید وضعیت تغذیه‌ای بیمار (با استفاده از شرح حال، معاینه بالینی و شاخص‌های آنتروپومتریک) ارزیابی شود.
در صورت نیاز، تقویت ذخایر آنتی‌اکسیدانی از طریق تغذیه مناسب یا مکمل‌یاری (مانند ویتامین C، E و کوآنزیم Q10) باید پیش از شروع درمان انجام گیرد.

انواع پاسخ بیماران به اوزون

پاسخ بیماران به اوزون‌تراپی یکسان نیست و معمولاً در سه دسته کلی قرار می‌گیرد:

نورمو-رسپاندرها: اکثریت بیماران که پاسخ پیش‌بینی‌پذیر و متعادل دارند.
هایپر-رسپاندرها: بیمارانی که به دوزهای پایین حساسیت بالاتری نشان می‌دهند و ممکن است با مقادیر اندک دچار واکنش‌های شدید شوند؛ در این گروه احتیاط ویژه الزامی است.
هایپو-رسپاندرها: بیمارانی که پاسخ کمتری نشان می‌دهند و برای رسیدن به اثر بالینی مطلوب ممکن است به دوره‌های طولانی‌تر یا دوزهای بالاتر نیاز داشته باشند.

این تفاوت‌ها به عواملی چون ویژگی‌های ژنتیکی، شدت بیماری، وضعیت سیستم ایمنی و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بدن بستگی دارند.

الزامات قانونی و ایمنی

از آنجا که اوزون‌تراپی یک مداخله پزشکی رسمی است، رعایت استانداردهای ایمنی و الزامات قانونی ضروری است. مهم‌ترین این اصول عبارت‌اند از:

درمان باید تنها در مراکز درمانی دارای مجوز رسمی و تحت نظارت پزشک متخصص انجام شود.
استفاده از تجهیزات استاندارد و کالیبره‌شده، به‌ویژه ژنراتورهای دارای تأییدیه CE یا معادل بین‌المللی، الزامی است.
تنها اکسیژن دارویی با خلوص ≥۹۹.۵٪ باید مورد استفاده قرار گیرد.
محیط درمانی باید دارای تهویه مناسب باشد تا از تجمع گاز اوزون جلوگیری شود.
دسترسی به تجهیزات اورژانسی و داروهای حیاتی در تمام مراکز ضروری است.
پیش از شروع درمان، باید رضایت‌نامه کتبی آگاهانه توسط بیمار امضا و در پرونده بالینی ثبت شود.

این اصول تضمین می‌کنند که اوزون‌تراپی در بالاترین سطح ایمنی و با حداقل خطرات احتمالی برای بیمار انجام گیرد.

سخن آخر

سالین DIV به‌عنوان یکی از نوین‌ترین و ایمن‌ترین روش‌های اوزون‌تراپی، نقطه تلاقی دانش فیزیولوژی، ایمنی‌شناسی، و پزشکی بازساختی است. مرور مباحث این کتاب از تاریخچه و مبانی نظری تا الزامات عملی و کاربردهای بالینی نشان می‌دهد که اوزون دیگر تنها یک ابزار تجربی در حاشیه پزشکی نیست، بلکه به‌تدریج جایگاهی علمی و ساختارمند در پروتکل‌های درمانی جهان پیدا کرده است.

در بخش‌های آغازین، به تاریخچه و تکامل اوزون‌تراپی پرداختیم؛ از کشف خواص ضدمیکروبی اوزون در قرن نوزدهم تا توسعه کاربردهای مدرن آن در روسیه، آلمان، کوبا و سایر کشورها. این روند تاریخی نشان داد که گذر اوزون‌تراپی از یک روش تجربی به یک ابزار علمی، مرهون پیشرفت درک ما از استرس اکسیداتیو کنترل‌شده و نقش آن در تنظیم مسیرهای سلولی است.

در ادامه، اصول علمی سالین DIV توضیح داده شد؛ اصولی که بر مبنای ایجاد یک تحریک اکسیداتیو ملایم و هدفمند بنا شده‌اند. این تحریک سبب فعال‌سازی مسیرهای دفاعی درونی (مانند Nrf2-Keap1) و افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی می‌شود و در نهایت تعادل از دست‌رفته بین التهاب و ایمنی را بازمی‌گرداند. این مکانیسم، اساس کارکرد سالین DIV در بیماری‌های خودایمنی، زخم‌های مزمن و حتی فرآیندهای ضدپیری است.

کاربردهای بالینی سالین DIV نشان دادند که این روش می‌تواند در مدیریت طیف وسیعی از بیماری‌ها نقش‌آفرین باشد. در پسوریازیس، روماتوئید آرتریت، ام‌اس و لوپوس، اوزون‌تراپی با تعدیل سایتوکاین‌های التهابی و تقویت سلول‌های تنظیمی، پاسخ ایمنی را متعادل می‌سازد. در فیبرومیالژیا و سندرم خستگی مزمن، بهبود متابولیسم میتوکندری و افزایش برداشت اکسیژن، کیفیت زندگی بیماران را ارتقا می‌دهد. در زخم‌های دیابتی و مزمن، تحریک نئوآنژیوژنز و بهبود میکروسیرکولاسیون موجب تسریع ترمیم می‌شود. همچنین در حوزه ضدپیری، اوزون با تثبیت طول تلومرها و حفظ تعادل ردوکس، چشم‌اندازی نو برای پزشکی پیشگیرانه و بازساختی فراهم می‌کند.

اما سالین DIV صرفاً یک «تکنیک» نیست، بلکه یک هنر علمی-بالینی است. اجرای ایمن و مؤثر آن نیازمند سه رکن اساسی است:

۱. پزشک اوزون‌تراپیست آموزش‌دیده که هم دانش نظری ایمونولوژی و مکانیسم‌های مولکولی اوزون را داشته باشد و هم مهارت بالینی در مدیریت بیماران.

۲. تجهیزات استاندارد و مقاوم به اوزون شامل ژنراتورهای دارای تأییدیه بین‌المللی، اکسیژن دارویی خالص، مواد مصرفی استریل و ست‌های اوزون‌مقاوم.

۳. پایبندی به اصول ایمنی و اخلاق پزشکی شامل رضایت‌نامه آگاهانه، استریلیتی کامل، کالیبراسیون منظم دستگاه‌ها و آماده‌بودن برای شرایط اورژانسی.

در نهایت، همان‌گونه که در فصل‌های پایانی اشاره شد، جایگاه بیماری‌ها در سه گروه A، B و C به ما یادآوری می‌کند که اوزون‌تراپی یک حوزه زنده و پویاست. در برخی بیماری‌ها مانند پسوریازیس یا زخم دیابتی، شواهد قطعی و کاربرد بالینی تثبیت‌شده داریم؛ در برخی دیگر مانند توانبخشی سکته مغزی، داده‌های امیدوارکننده اما محدود وجود دارد؛ و در حوزه‌هایی مانند درمان تومورها یا برخی بیماری‌های ENT، هنوز در مرحله مطالعات مقدماتی هستیم. این واقعیت نشان می‌دهد که آینده اوزون‌تراپی نه در تکرار گذشته، بلکه در گسترش پژوهش‌های علمی، کارآزمایی‌های کلینیکی و استانداردسازی جهانی آن است.

سالین DIV پلی است میان درمان‌های کلاسیک و پزشکی آینده؛ روشی که نه جایگزین کامل داروهاست و نه محدود به درمان‌های سنتی، بلکه ابزاری تکمیل‌کننده است که به‌ویژه در بیماری‌های مزمن، خودایمنی و مقاوم به درمان، روزنه‌ای تازه از امید می‌گشاید. این کتاب تلاش داشت با نگاهی علمی، نظام‌مند و عملی، نقشه‌ای روشن از مبانی، الزامات و کاربردهای این روش ارائه کند.

اکنون ادامه راه، در دست پزشکان، پژوهشگران و بیماران است؛ راهی که می‌تواند با ترکیب علم، تجربه و نوآوری، جایگاه اوزون‌تراپی را در آینده پزشکی مدرن مستحکم‌تر سازد.

منابع

ISCO3. Ozone therapy and its Scientific Foundations. http://www.isco3.org/. (ISCO3, Madrid 2012).
Sánchez P. et.al. Unidad de tratamiento de dolor: estándares y recomendaciones. 69 (Madrid: Ministerio de Sanidad, Política Social e Igualdad. http://www.msssi.gob.es/organizacion/sns/planCalidadSNS/docs/EERR/Unidad_de_tratamiento_del_dolor.pdf, ۲۰۱۱).
Quintero, R. Schwartz, A. (2012). Ozonetherapy and legislation and Legition. Analysis for its regulation. Revista Española de Ozonoterapia. Vol. 2, n o 1, pp. 51-90. ISCO3 http://www.isco3.org/. (ISCO3, Madrid 2012).
Pecorelli, A. et al. NRF2 activation is involved in ozonated human serum upregulation of HO-1 in endothelial cells. Toxicol Appl Pharmacol 267, 30-40 (2013).
Re, L. et al. Is ozone pre-conditioning effect linked to Nrf2/EpRE activation pathway in vivo? A preliminary result. Eur J Pharmacol 742, 158-62 (2014).
European Union Directive 2002/95/EC on the restriction of the use of certain hazardous substances in electrical and electronic equipment (EEE) is referred to as RoHS 1 (27 January 2003); and the recast Directive 2011/65/EU is referred to as RoHS 2. It came into force on the 21st July 2011. http:// www.conformance.co.uk/adirectives/doku.php?id=rohs. in Official Journal of the European Union (ed. Communities, T.C.o.t.E.) (2003).
ISCO3. Guidelines and Recommendations for Medical Professionals Planning to Acquire a Medical Ozone Generator. http://www.isco3.org/offdocs.html. ۱ edn (Madrid, 2014).
Pharmacopoeia, E. (ed.) http://www.edqm.eu/site/european-pharmacopoeia-7th-edition-1401.html (۲۰۱۰).
USP. United States Pharmacopoeia: USP33, NF28 http://www.usp.org/. (۲۰۱۰).
Pharmacopoeia, J. (ed.) Japanese Pharmacopoeia http://jpdb.nihs.go.jp/jp15e/(2006.
EIGA. European industrial gases association AISBL. Comparison of European, US & Japanese pharmacopoeia monographs for medicinal gases. MGC Doc 152/11/E Revision of Doc 152/08. Avenue des Arts 3-5 B 1210 Brussels. www.eiga.eu [Revised 07/06/2013]. (2011).
Wallner, F. International Ozone Association (IO3A) Ozone News. www.i03a.com 33, ۱۴-۱۵ (۲۰۰۵).
Viviana, C. & Gabriele, T. Exposure to low ozone concentrations induces cytoskeletal reorganization, mitochondrial activity and nuclear transcription in epithelial human cells. in Europena Cooperation of Medical Ozone Societies Congress (Zurich, 2014).
Viebahn-Hänsler, R., Fernández, O.S.L. & Fahmy, Z. Ozone in Medicine: The Low- Dose Ozone Concept. Guidelines and Treatment Strategies. Ozone Science & Engineering 34, 408-424 (2012).
Bocci, V. Is it true that ozone is always toxic? The end of a dogma. Toxicol Appl Pharmacol 216, 493-504 (2006).
ISCO3. Ozone Therapy International Library. http://www.isco3.org/library.html
Menéndez, s., González, R. & Ledea, O. Ozono, aspectos básicos y aplicaciones clínicas, (CENIC, La Habana, 2008).
Bocci, V. Ozone A New Medical Drug, 295 (Springer, Dordrecht, The Nederlands, 2005).
Bocci, V. Oxygen-Ozone therapy. A critical evaluation, 440 (The Netherlands: Kluwer Academic Publishers, 2002).
ISCO3. Ozone in non-rheumatic locomotor system pathologies. http://www.isco3.org/files/ Final%20non%20reumathic%20July%202014.pdf. (2014).
Nkhoma, E.T., Poole, C., Vannappagari, V., Hall, S.A. & Beutler, E. The global prevalence of glucose-6-phosphate dehydrogenase deficiency: a systematic review and meta-analysis. Blood Cells Mol Dis 42, 267-78 (2009).
NIH. National Institutes of Health. National Cancer Institute. U.S. Dep. of health and human services.Common Terminology Criteria for Adverse Events (CTCAE). Version 4.0. (V4.03: June 14, 2010) http://evs.nci.nih.gov/ftp1/CTCAE/CTCAE_4.03_2010-06-14_QuickReference_5x7.pdf. (۲۰۱۰).
He, X. et al. Percutaneous injection of intradiscal and paraspinal space with 02-03 mixture to treat lumbar disc herniation. Rev Ital Ossigeno Ozono Ter 2, 135-8 (2003).
D’Aprile, P., Tarantino, A., Brindicci, D. & Bonetti, M. Infiltrazione intraforaminal di 02-03 Te guidata. La nostra experienza nei conflitti disco-radicolari. Rev Ital Ossigeno Ozono Ter 3. 37-44 (2004).
Biedunkiewicz, B., Tylicki, L., Nieweglowski, T., Burakowski, S. & Rutkowski, B. Clinical efficacy of ozonated autohemotherapy in hemodialyzed patients with intermittent claudication: an oxygen-controlled study. Int J Artif Organs 27, 29-34 (2004).
Tylicki, L., Niew glowski, T., Biedunkiewicz, B., Burakowski, S. & Rutkowski, B. Beneficial clinical effects of ozonated autohemotherapy in chronically dialysed patients with atherosclerotic ischemia of the lower limbs–pilot study. Int J Artif Organs 24, 79-82 (2001).
Clavo, B. et al. Adjuvant Ozonotherapy in Advanced Head and Neck Tumors: A Comparative Study. Evid Based Complement Alternat Med 1, 321-25 (2004).
Andreula, C.F. et al. Minimally invasive oxygen-ozone therapy for lumbar disk herniation. AJNR Am J Neuroradiol 24, 996-1000 (2003).
Ying W, Jiang CM, Wang ZM. Percutaneous treatment of lumbar disc herniation by oxygen-ozone injection a clinical study of 322 cases. Riv Ital Ossigeno-Ozonoterapia 2005; 4:6-8.
Corea, F., Amici, S., Murgia, N. & Tambasco, N. A case of vertebrobasilar stroke during oxygen-ozone therapy. J Stroke Cerebrovasc Dis 13, 259-61 (2004).
Giudice, G.L., Valdi, F., Gismondi, M., Prosdocimo, G. & Belvis, V.d. Acute bilateral vitreo-retinal hemorrhages following oxygenozone therapy for lumbar disk herniation. Am J Ophthalmol 138, 175-7 (2004).
Scarchilli, A. & Malpieri, R. Irritazione meníngea post-trattamento con ossigeno-ozonoterapia paravertebral. Presentazione di un caso. Rev Ital Ossigeno Ozono Ter 3, 35-6 (2004).
Faustini, A. et al. A cluster of hepatitis C virus infections associated with ozone-enriched transfusion of autologous blood in Rome, Italy. Infect Control Hosp Epidemiol 26, 762-7 (2005).
Albertini, F. & Bonetti, M. Intraforaminal 02-03 infiltration: use of CT guidance in case of accidental puncture of the periganglionic venous plexus. Rev Ital Ossigeno Ozono Ter 5, 21-6 (2006).
Zambello, A., Bianchi, M. & Bruno, F. Sicurezza in ozonoterapia. Rev Ital Ossigeno Ozono Ter 1, 25-30 (2004).
Bocci, V. Biological and clinical effects of ozone. Has ozone therapy a future in medicine? Br J Biomed Sci 56, 270-9 (1999).
Di Paolo, N., Bocci, V. & Gaggiotti, E. Ozone therapy. Int J Artif Organs 27, 168-75 (2004).
Marchetti, D. & La Monaca, G. An unexpected death during oxygen-ozone therapy. Am J Forensic Med Pathol 21, 144-7 (2000).
Gazzeri, R., Galarza, M., Neroni, M., Esposito, S. & Alfieri, A. Fulminating septicemia secondary to oxygen-ozone therapy for lumbar disc herniation: case report. Spine 32, E121-3 (2007).
Maslennikov, O.V., Kontorshikova, C.N. & Gribkova, I.A. Ozone therapy in Practice. Health Manual, Ministry Health Service of The Russian Federation The State Medical Academy Of Nizhny Novgorod, Russia. http://www.absolutcozone.com/assets/ozone_therapy_in_practice.pdf. (۲۰۰۸).
Viebahn-Hänsler, R. (ed.) Ozon-Sauerstoff-Therapie Ein praktisches Handbuch, 106 (Haug/Thieme, Stuttgart, 2009).
Bocci, V. (ed.) Ozone: A new medical drug. ISBN-10: 9048168058. ISBN-13: 978-9048168057., 295 (Springer, Netherlands, 2010).
Schwartz, A. (ed.) Guía para el uso médico del ozono. Fundamentos terapéuticos e indicaciones. ISBN: 978-84-615-2244-6, 315 (AEPROMO, 2011).
Warkentin, T.E. & Greinacher, A. Heparin-induced thrombocytopenia and cardiac surgery. Ann Thorac Surg 76, 2121-31 (2003).
Bocci, V. et al. Studies on the biological effects of ozone: 9. Effects of ozone on human platelets. Platelets 10, 110-6 (1999).
Andreula, C., Muto, M. & Leonardi. M. Interventional spinal procedures. Eur J Radiol 50, 112-9 (2004).
Leonardi, M. [Disc Puncture under Fluoroscopic Guidance). Rev Ital Ossigeno Ozono Ter 1, 73-8 (2002).
Muto, M. [Intradiscal and Intramuscolar Injection of Oxygen-Ozone: Pathological Evaluation. Work in Progress]. Rev Ital Ossigeno Ozono Ter 3, 7-13 (2004).
Litvinenko, S.V., Kipenskey, A.V. & Kud, A.A. The efficiency comparative analysis of various ozone therapy techniques for purulent maxillary sinusitis treatment. in Proceedings of IV Ukrainian-Russian theoretical and practical conference, the 3 th Asian- European theoretical and practical conference “Ozone in biology and medicine” Vol. 5 95-97 (Bulletin of physiotherapy and balneology, 2008).
Α.Α., Κ. & Ε.I., N. Local and systems effects of inhalational ozone therapy during treatment of chronic disease of ORL organs. Kazan Med J LXXXVIII 247-249 (2007).
Zanardi, I., Travagli, V., Gabbrielli, A., Chiasserini, L. & Bocci, V. Physico-chemical characterization of sesame oil derivatives. Lipids 43. 877-86 (2008).
Montevecchi, M., Dorigo, A., Cricca, M. & Checchi, L. Comparison of the antibacterial activity of an ozonated oil with chlorhexidine digluconate and povidone-iodine. A disk diffusion test. Netw Microbiol 36, 289-302 (2013).
Sánchez, G.M.-., Re, L., Perez-Davison, G. & Delaporte, R.H. Las aplicaciones médicas de los aceites ozonizados, actualización. Rev Esp Ozonoterapia 2, 121-139 (2012).
Campanati, A. et al. Topical ozonated oil versus hyaluronic gel for the treatment of partial- to full-thickness second-degree burns: A prospective, comparative, single-blind, non-randomised, controlled clinical trial. Burns 39, 1178-83 (2013).
Valacchi, G. et al. Ozonated sesame oil enhances cutaneous wound healing in SKH1 mice. Wound Repair Regen 19, 107-15 (2011).
Shmakova, I.P. & Nazarov, E.I. Methods of application of ozone in medicine (guidelines). (The Ministry of Health of Ukraine. Ukrainian centre for scientific medical information and license work., Kiev, 2004).
Kontorschikova, C. et al. Ozone correction of metabolism misbalance induced by endogen intoxication in patients with burning injury. in IOA 17th World Ozone Congress (ed. IOA, М.Т.С.) (Strasbourg, 2005).
Razumovskii, S.D., Konstantinova, M.L., Grinevich, T.V., Korovina, G.V. & Zaitsev, V.Y. Mechanism and kinetics of the reaction of ozone with sodium chloride in aqueous solutions. Kinetics and Catalysis 51, 492-496 (2010).
Travagli, V., Zanardi, I., Gabbrielli, A., Paccagnini, E. & Bocci, V. Are dialysis devices usable as ozone gas exchangers? Artif Organs 34, 170-5 (2009).
Di Paolo, N., Gaggiotti, E. & Galli, F. Extracorporeal blood oxygenation and ozonation: clinical and biological implications of ozone therapy. Redox Rep 10, 121-30 (2005).
Bocci, V. et al. Ozonation of blood during extracorporeal circulation. I. Rationale, methodology and preliminary studies. Int J Artif Organs 22, 645-51 (1999).
Di Paolo, N. et al. Extracorporeal blood oxygenation and ozonation (EBOO) in man. preliminary report. Int J Artif Organs 23, 131-41 (2000).
Martínez-Sánchez, G. & Re, L. Rectal administration and its application in ozonetherapy. Int. J. Ozone Therap. 11, 41-49 (2012).
Schulz, S. et al. Treatment with ozone/oxygen-pneumoperitoneum results in complete remission of rabbit squamous cell carcinomas. Int J Cancer 122, 2360-7 (2008).
Bocci, V. Does ozone really “cure” cancer? Int J Cancer 123, 1222; author reply 1223 (2008).
ISCO3. Learning Methodology Instructions and Perfection in Ozone Therapy for Medical Doctors. www.isco3.org. (2015).
Sherman, M. et al. Multidisciplinary Canadian consensus recommendations for the management and treatment of hepatocellular carcinoma. Curr Oncol 18, 228-40 (2012).
OCEBM. Levels of Evidence Working Group. http://www.cebm.net/oxford-centre-evidence-based-medicine-levels-evidence-march-2009/. (۲۰۰۹).
De Oliveira Magalhaes, F.N., Dotta, L., Sasse, A., Teixera, M.J. & Fonoff, E.T. Ozone Therapy as a Treatment for Low Back Pain Secondary to Herniated Disc: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Pain Physician 15, E115-29 (2012).
Steppan, J., Meaders, T., Muto, M. & Murphy, K.J. A metaanalysis of the effectiveness and safety of ozone treatments for herniated lumbar discs. J Vasc Interv Radiol 21, 534-48 (2010).
Paoloni, M. et al. Intramuscular oxygen-ozone therapy in the treatment of acute back pain with lumbar disc herniation: a multicenter, randomized, double-blind, clinical trial of active and simulated lumbar paravertebral injection. Spine 34, 1337-44 (2009).
Staal, J.B., de Bie, R.A., de Vet, H.C., Hildebrandt, J. & Nelemans, P. Injection therapy for subacute and chronic low back pain: an updated Cochrane review. Spine 34, 49-59 (2009).
Ragab, A., Shreef, E., Behiry, E., Zalat, S. & Noaman, M. Randomised, double-blinded, placebo-controlled, clinical trial of ozone therapy as treatment of sudden sensorineural hearing loss. J Laryngol Otol 123, 54-60 (2009).
Holmes. J. Clinical reversal of root caries using ozone, double-blind, randomised, controlled 18-month trial. Gerodontology 20, 106-14 (2003).
Baysan, A. & Lynch, E. Clinical reversal of root caries using ozone: 6-month results. Am J Dent 20, 203-8 (2007).
Yamada, K. et al. Antimicrobial activity of super-oxidised water against oral microorganisms. Arch Oral Biol 55, 397-400 (2010).
Cardoso, M.G., de Oliveira, L.D., Koga-Ito, C.Y. & Jorge, A.O. Effectiveness of ozonated water on Candida albicans, Enterococcus faecalis, and endotoxins in root canals. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 105, 085-91 (2008).
Nagayoshi, M. et al. Efficacy of ozone on survival and permeability of oral microorganisms. Oral Microbiol Immunol 19, 240-6 (2004).
Kustarci, A., Sumer, Z., Altunbas, D. & Kosum, S. Bactericidal effect of KTP laser irradiation against Enterococcus faecalis compared with gaseous ozone: an ex vivo study. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 107, 273-9 (2009).
Noetzel, J. et al. Efficacy of calcium hydroxide, Er:YAG laser or gaseous ozone against Enterococcus faecalis in root canals. Am J Dent 22, 14-8 (2009).
Huth, K.C. et al. Effectiveness of ozone against endodontopathogenic microorganisms in a root canal biofilm model. Int Endod J 42, 3-13 (2009).
Lynch, E. Evidence-based efficacy of ozone for root canal irrigation. J Esthet Restor Dent 20, 287-93 (2008).
Dahnhardt, J.E., Jaeggi, T. & Lussi, A. Treating open carious lesions in anxious children with ozone. A prospective controlled clinical study. Am J Dent 19, 267-70 (2006).
Silva, R.A., Garotti, J.E., Silva, R.S., Navarini, A. & Pacheco, A.M., Jr. Analysis of the bactericidal effect of ozone pneumoperitoneum. Acta Cir Bras 24, 124-7 (2009).
Kronenberg, O., Lussi, A. & Ruf, S. Preventive effect of ozone on the development of white spot lesions during multibracket appliance therapy. Angle Orthod 79, 64-9 (2009).
Bezirtzoglou, E. et al. A quantitative approach to the effectiveness of ozone against microbiota organisms colonizing toothbrushes. J Dent 36, 600-5 (2008).
El Hadary, A.A., Yassin, H.H., Mekhemer, S.T., Holmes, J.C. & Grootveld, M. Evaluation of the effect of ozonated plant oils on the quality of osseointegration of dental implants under the influence of cyclosporin a: an in vivo study. J Oral Implantol 37, 247-57 (2011).
McKenna, D.F., Borzabadi-Farahani, A. & Lynch, E. The effect of subgingival ozone and/or hydrogen peroxide on the development of peri-implant mucositis: a double-blind randomized controlled trial. Int J Oral Maxillofac Implants 28, 1483-9 (2013).
Brauner, A. [Clinical studies of therapeutic results from ozonized water for gingivitis and periodontitis]. Zahnarztl Prax 42, 48-50 (1991).
Al Habashneh, R., Alsalman, W. & Khader, Y. Ozone as an adjunct to conventional nonsurgical therapy in chronic periodontitis: a randomized controlled clinical trial. J Periodontal Res 50, 37-43 (2015).
Chuprunova, I.N. [Osteoplasty and ozone therapy in the treatment of a severe degree of generalized periodontitis]. Stomatologiia (Mosk) Spec No, 90-1 (1996).
Tseng, C. & Li, C. Inactivation of surface viruses by gaseous ozone. J Environ Health 70, 56-62 (2008).
Wang. R.R. et al. [The disinfecting effect of ozone on four kinds of bacteria . Shanghai Kou Qiang Yi Xue 17, 92-5 (2008).
Viebahn-Hänsler, R. The use of ozone in medicine, 1-176 (ODREI, Germany, 2007).
Menzel, D.B. Ozone: an overview of its toxicity in man and animals. J Toxicol Environ Health 13, 183-204 (1984).
Bocci, V. Ozone as a bioregulator. Pharmacology and toxicology of ozonetherapy today. J Biol Regul Homeost Agents 10, 31-53 (1996).
Riquet, J., Riquet, C. & Campinchi, R. Sudden onset of isolated orbital emphysema during dental ozone insuflation. Bull. Soc. Ophtalmol. Fr. 75. 533-537 (1975).
Jacob, M. Untersuchung uber Zwischenfallen und typische komplicationen in der Ozon-sauerstoff-therapie. Ozonachrichten, 5-11 (1982).
Mayer, C., Soyka, M. & Naber, D. [Paranoid hallucinatory psychoses in an HIV infected patient on ozone therapy]. Nervenarzt 62, 194-7 (1991).
Biondi, G., Zini, M. & Bramanti, E. Reactivity of nucleic acids with ozone: an FT-IR micrsospectroscopy study. App. Sprectroscopy 51(1997).
Lo Giudice, G., Valdi, F., Gismondi, M., Prosdocimo, G. & de Belvis, V. Acute bilateral vitreo-retinal hemorrhages following oxygen-ozone therapy for lumbar disk herniation. Am J Ophthalmol 138, 175-7 (2004).
Scarchilli, A. & Malpieri, R. Meningeal irritatation after paravertebral oxygen-ozone injections. A case report. Riv. It. Ossigeno-Ozonot 3, 35-36 (2004).
Zambello, A., Bianchi, M. & Bruno, F. Safety in ozone therapy. Riv. It. Ossigeno-Ozonot 3(2004).
Ginanneschi, F., Cervelli, C., Milani, P. & Rossi, A. Ventral and dorsal root injury after oxygen-ozone therapy for lumbar disk herniation. Surg Neurol 66, 619-20; discussion 620-1 (2006).
Pellicano, G., Martinelli, F. & Tavanti, V. The Italian Oxygen-Ozone Therapy Federation (FIO) study on Oxygen-Ozone Treatment of herniated disc. Int. J. Ozone Therapy 6, 7-15 (2007).

محتوای جدول