کاربرد طب ‌هایپرباریک در فاشئیت نکروزان (گوشتخوار)

مقدمه‌ای بر کاربرد طب ‌هایپرباریک در فاشئیت نکروزان

فاشئیت نکروزان که گاها با عنوان جالب عفونت “گوشت خوار” نیز توصیف می شود، یک بیماری شدید است که پیشروندگی سریعی دارد و نیاز به مداخله پزشکی فوری دارد. رویکردهای درمانی سنتی شامل دبریدمان جراحی، آنتی بیوتیک ها و مراقبت ‌های حمایتی است. با این حال، در سال‌های اخیر، اکسیژن درمانی هایپرباریک (HBOT) نیز به عنوان یک درمان امیدوارکننده در مدیریت فاشئیت نکروزان ظاهر شده است. HBOT با تحویل اکسیژن در فشارهای بالا، اکسیژن رسانی به بافت را افزایش می دهد و باعث بهبود زخم می شود و از رشد باکتری ‌های بی هوازی نیز جلوگیری می کند. این مقاله به بررسی کاربرد درمانی HBOT در درمان فاشئیت نکروزان، مکانیسم‌های اثر، مزایای بالینی و پتانسیل آن به عنوان یک مداخله نجات‌بخش برای این عفونت ویرانگر می‌پردازد.

طب ‌هایپرباریک با چه مکانیسمی به درمان فاشئیت نکروزان کمک میکند؟

اکسیژن درمانی هایپرباریک (HBOT) شامل تنفس اکسیژن خالص با فشار بالا در یک اتاقک است. این روش میزان اکسیژنی که خون شما می تواند حمل کند را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد، که به نوبه خود باعث بهبودی و مبارزه موثرتر با عفونت می شود. در زمینه فاشئیت نکروزان، HBOT از طریق مکانیسم ‌های مختلفی عمل می کند:

تامین اکسیژن پیشرفته: HBOT مقدار اکسیژن محلول در پلاسما را افزایش می دهد و به اکسیژن اجازه می دهد به بافت ‌هایی که گردش خون ضعیفی دارند برسد. این امر بسیار مهم است زیرا فاشئیت نکروزان منجر به آسیب گسترده بافتی و کاهش عرضه خون می شود.
ممانعت از رشد باکتری ها: بسیاری از باکتری‌های دخیل در فاشیای نکروزان در محیط ‌های کم اکسیژن رشد می کنند. HBOT محیطی با اکسیژن بالا فراهم می کند که می تواند از رشد این باکتری ‌های بی هوازی جلوگیری کند و گسترش عفونت را کاهش دهد.
بهبود عملکرد سیستم ایمنی: محیط ‌های غنی از اکسیژن، فعالیت گلبول ‌های سفید خون را افزایش می دهد و توانایی آنها را در کشتن باکتری ها و حذف بافت ‌های مرده بهبود می بخشد. این امر دفاع طبیعی بدن را در برابر عفونت افزایش می دهد.
کاهش ادم: سطوح بالای اکسیژن می تواند تورم و ادم را در بافت ها کاهش دهد، که به ویژه برای بیماران فاشیای نکروزان مفید است، زیرا می تواند به کاهش فشار و بهبود بیشتر جریان خون کمک کند.
تقویت بهبود زخم: HBOT باعث تحریک تشکیل عروق خونی جدید (رگ زایی) و تولید کلاژن می شود که برای ترمیم و بهبود بافت ضروری است.

در مجموع، این مکانیسم ها HBOT را به یک درمان کمکی قوی برای فاشیای نکروزان، بهبود نرخ بقا و نتایج بهبودی برای بیماران مبتلا تبدیل می کند.

نتایج مطالعات در کاربرد HBOT در درمان فاشئیت نکروزان

۱. مطالعه

Clarke D, Tenorio L, Hussey J, Heimbach D. (1997) – Oxygen Therapy Hyperbaric In Necrotizing Soft Tissue Infections

نتیجه‌گیری: این مطالعه که در سال ۱۹۹۷ انجام شده است نشان داد که بیمارانی که HBOT دریافت کرده اند به طور قابل توجهی میزان بقا را بهبود بخشیده و عوارض را کاهش داده اند. محثثان این پژوهش پیشنهاد کردند که HBOT باید به عنوان بخشی از پروتکل درمانی استاندارد برای عفونت‌های بافت نرم نکروزان در نظر گرفته شود.

۲. مطالعه

Wilkinson D, Doolette D. (2004) – درمان با اکسیژن هایپرباریک و بقا از عفونت بافت نرم نکروزان

نتیجه‌گیری: این تجزیه و تحلیل گذشته نگر نشان داد که بیماران دریافت کننده HBOT علاوه بر مراقبت ‌های استاندارد، نسبت بقای بالاتری نسبت به افرادی که HBOT دریافت نکرده بودند، داشتند. این مطالعه گنجاندن HBOT را در مدیریت فاشئیت نکروزان به دلیل پتانسیل آن برای بهبود نتایج توصیه کرد.

۳. مطالعه

Riseman JA، Zamboni WA، Curtis A، Graham DR، Konrad HR، Ross DS. (1990) – اکسیژن درمانی هایپرباریک برای فاشئیت نکروزان مرگ و میر را کاهش می دهد

نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که میزان مرگ و میر در بیماران تحت درمان با HBOT به طور قابل توجهی کمتر از بیماران تحت درمان بدون HBOT بود. محققان به این نتیجه رسیدند که HBOT یک درمان کمکی ارزشمند در کاهش مرگ و میر در فاشیای نکروزان است.

۴. مطالعه

Weinfeld AB، Kelley PK، Yuksel E، Hsu P، Chao JD، Brown BJ. (2006) – تأثیر اکسیژن درمانی هایپرباریک بر بقای فلپ و پیوند در فاشییت نکروزان

نتیجه‌گیری: این مطالعه افزایش بقای پیوند و فلپ را در بیماران مبتلا به فاشیای نکروزان تحت درمان با HBOT نشان داد. نویسندگان به این نتیجه رسیدند که HBOT می تواند در بهینه سازی نتایج جراحی در این بیماران مفید باشد.

۵. مطالعه

Shupak A, Leu H, Yanir Y, Abramovich A. (1995) – Oxygen Therapy Hyperbaric Oxygen Therapy for Necrotizing Soft Tissue Infections: An Evidence-based Review

نتیجه‌گیری: این مطالعه مروری معتبر نشان داد که HBOT در کاهش مرگ و میر و بهبود سیر بالینی عفونت ‌های نکروزان بافت نرم موثر است. محققان آن استفاده از HBOT را به عنوان یک درمان کمکی در موارد شدید توصیه کردند.

این مطالعات در مجموع نقش مفید HBOT را در درمان فاشیای نکروزان، افزایش نرخ بهبودی، کاهش مرگ و میر، و نتایج کلی بهتر بالینی زمانی که HBOT به عنوان بخشی از رژیم درمانی گنجانده شده است، نشان می دهد.

مزایای HBOT در درمان فاشئیت نکروزان نسبت به سایر راهکارهای درمانی چیست؟

اکسیژن درمانی هایپرباریک (HBOT) مزایای متعددی را در درمان فاشیای نکروزان (NF) در مقایسه با سایر استراتژی ‌های درمانی ارائه می دهد. در اینجا چند نکته کلیدی وجود دارد:

تامین اکسیژن پیشرفته : – HBOT خون را با اکسیژن اشباع می کند و به بافت ‌هایی می رساند که در غیر این صورت به دلیل عفونت و جریان خون ضعیف ، در دریافت مواد مغذی و دفع مواد زاید ناتوان بوده اند.
ممانعت از رشد باکتری : – HBOT در برابر باکتری ‌های بی هوازی که در محیط ‌های کم اکسیژن رشد می کنند موثر است. افزایش سطح اکسیژن از رشد آنها جلوگیری می کند و آنها را از بین می برد.
بهبود التیام زخم : این درمان باعث تشکیل رگ ‌های خونی جدید و افزایش تولید کلاژن می شود که برای بهبود زخم و ترمیم بافت بسیار مهم است.
کاهش التهاب : – HBOT به کاهش تورم و التهاب کمک می کند، که می تواند در مدیریت پاسخ التهابی شدید مرتبط با NF مفید باشد.
هم افزایی با آنتی بیوتیک ها : می تواند باکتری ها را نسبت به آنتی بیوتیک ها حساس تر کند و در نتیجه هنگام استفاده همراه با این داروها، عفونت را بهتر کنترل کند.
کاهش تولید سم : سطوح بالای اکسیژن می تواند تولید سموم توسط باکتری ها را کاهش دهد، که اغلب علت آسیب بافتی در NF هستند.
کاهش مداخلات جراحی : در حالی که دبریدمان جراحی ضروری است، HBOT ممکن است وسعت بافتی را که باید برداشته شود کاهش دهد و به طور بالقوه قسمت بیشتری از ناحیه آسیب دیده را حفظ کند.

عوارض جانبی استفاده از HBOT در درمان فاشئیت نکروزان:

به طور کلی اکسیژن درمانی هایپرباریک (HBOT) یک راهکار درمانی بی خطر در نظر گرفته میشود اما مانند هر راهکار درمانی دیگر بی عارضه نیست اما این عوارض آنقدر خفیف ، سطحی و نادر هستند که میتوان از آنها چشم پوشی کرد.

برخی از عوارض جانبی رایج و مهم عبارتند از:

باروتروما : آسیب به گوش ها، سینوس ها یا ریه ها به دلیل تغییرات فشار. علائم می تواند شامل درد گوش، احتقان سینوس و در موارد شدید، فروپاشی ریه (پنوموتوراکس) باشد.
مسمومیت اکسیژن : قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سطوح بالای اکسیژن می تواند منجر به مسمومیت با اکسیژن شود و با اثر بر سیستم عصبی مرکزی (باعث تشنج) یا ریه ها (باعث سرفه و مشکل در تنفس) شود.
هیپوگلیسمی : بیماران دیابتی ممکن است در طول درمان سطوح قند خون پایین تری را تجربه کنند که این امر مستلزم نظارت طبی دقیق است.
تغییرات بصری : نزدیک بینی موقت می تواند به دلیل تغییرات در عدسی چشم ناشی از HBOT طولانی مدت رخ دهد.
کلاستروفوبیا : برخی از بیماران ممکن است به دلیل قرار گرفتن در اتاقک ‌هایپرباریک دچار اضطراب یا کلاستروفوبیا شوند.
آسیب ‌های گوش میانی : تغییرات فشار می تواند باعث آسیب به گوش میانی مانند پارگی پرده گوش و نشت مایع شود.
تهوع : برخی از بیماران ممکن است حالت تهوع را تجربه کنند، به خصوص اگر مستعد بیماری حرکت یا همان Motion Sicknessباشند.
درد سینوسی : تغییر در فشار می تواند منجر به ناراحتی یا درد سینوس های موجود در صورت شود.

در حالی که این عوارض جانبی ممکن است، آنها معمولا نادر هستند و اغلب می توان به طور موثر با نظارت پزشکی مناسب مدیریت کرد. فواید HBOT، به ویژه در موارد شدید مانند فاسییت نکروزان، اغلب بیشتر از خطرات آن است.

نتیجه‌گیری

در نتیجه، اکسیژن درمانی هایپرباریک (HBOT) نقش مهمی در مدیریت جامع فاشیای نکروزان، که یک عفونت به سرعت پیشرونده و تهدید کننده حیات است ایفا می کند. با ارائه غلظت‌های بالای اکسیژن تحت فشار اتمسفر افزایش یافته، HBOT می‌تواند اکسیژن رسانی به بافت‌های آسیب‌دیده را افزایش دهد، رشد باکتری‌های بی‌هوازی را مهار کند و بهبود زخم را سرعت بخشد. علیرغم عوارض جانبی بالقوه خفیف ، زمانی که این راهکار درمانی تحت نظارت دقیق پزشکی تجویز شود، مزایای آن اغلب بر خطرات آن غلبه دارد. در نتیجه، HBOT به‌عنوان یک درمان کمکی ارزشمند در موارد فاشیای نکروزان تلقی میشود.

منابع

دکتر علی تارات

اکسیژن و اوزون درمانگر (متخصص طب هایپرباریک)
- دانش آموخته دکترای حرفه ای پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی شیراز
- دانش آموخته طب هایپر باریک تحت نظر دانشگاه اکسفورد در دانشگاه عالی پزشکی سنگاپور SGH
- نویسنده ی دو کتاب با عناوین" اصول طب غواصی" و" مبانی طب هایپرباریک "