مقدمه
گاز ازن (O3) یک عامل اکسید کننده قوی با خواص درمانی مانند اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و التیام بخش است که دارای فعالیت در برابر باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و تک یاخته ها است. بنابراین، اوزون درمانی به عنوان یک درمان جایگزین در دندانپزشکی و در زمینه های پزشکی مانند پوست پیشنهاد شده است. استفاده از آن در موارد آکنه، اگزما، درماتیت آتوپیک، پسوریازیس، هرپس زوستر، پیودرما، میکوزیس و همچنین در ترمیم زخم های پوستی پیشنهاد شده است. اگرچه برخی مطالعات سمیت ازن را نشان می دهند اما تخمین زده می شود که تنها قرار گرفتن در معرض مزمن اوزون (۰.۷ میلی گرم در روز) به دلیل تولید استرس اکسیداتیو می تواند اثرات سمی ایجاد کند. در مقابل، مواجهه حاد با سطوح کم یا متوسط (۱-۱۰ میلی گرم در روز) برای مدت کوتاهی استرس اکسیداتیو متوسطی ایجاد می کند که قادر است سیستم آنتی اکسیدانی بدن را بدون ایجاد آسیب تحریک کند. سه روش اصلی برای استفاده موضعی ازن وجود دارد: ازن گازی، محلول های اشباع از ازن و روغن های گیاهی ازن دار. ازن گازی را می توان از طریق یک کیسه پلاستیکی حاوی مخلوطی از ازن و اکسیژن، که باید در طول جلسه درمان، ناحیه آسیب دیده پوست را بپوشاند، تزریق کرد. در غیر این صورت، ازن هیدروتراپی شامل شستن پوست آسیب دیده با محلول های ازنیزه شده مانند آب ازنیزه شده است، در حالی که روغن های گیاهی ازن دار را می توان مستقیماً روی پوست یا با استفاده از پانسمان استفاده کرد. ازن همچنین می تواند از طریق تزریق داخل وریدی، عضلانی، زیر جلدی، داخل پوستی، داخل مفصلی و رکتوم استفاده شود. شکل دیگر کاربرد از طریق اتوهمتراپی است که شامل برداشتن و ازن زنی به خون بیمار و سپس تزریق مجدد داخل وریدی است. در این زمینه، استفاده از اوزون تراپی به عنوان یک درمان جایگزین درماتولوژیک می تواند پیشنهاد شود، زیرا می تواند به نفع بیمارانی باشد که نسبت به درمان مرسوم مقاوم هستند یا تحمل ندارند. بنابراین، هدف از این مقاله، انجام یک مرور برای ارزیابی کارآزمایی‌های بالینی موجود در ۱۰ سال گذشته در رابطه با اثربخشی و ایمنی اوزون‌تراپی برای درمان بیماری‌های پوستی بود. تحقیق حاضر اولین موردی است که مجموعه‌ای از داده‌ها را از شواهد فعلی در آزمایش‌های بالینی کنترل‌شده در مورد خطر-فایده استفاده از ازن به‌طور خاص در درماتولوژی پیشنهاد می‌کند.
روش شناسی
جستجوی مطالب تا دسامبر ۲۰۲۱ از طریق پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed، Cochrane Library و Google Scholar با استفاده از عبارات (ازون درمانی یا روغن‌های اوزونیزه) و (پوست یا پوست) انجام شد. معیارهای ورود فقط کارآزمایی‌های بالینی کنترل‌شده با رویکردی متمرکز بر درمان بیماری‌های پوست، مو یا ناخن و مقالات منتشر شده از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ را پوشش می‌دهد. مقالاتی که به زبان‌های دیگری غیر از انگلیسی نوشته شده بودند، حذف شدند.
کیفیت متدولوژی مطالعات بر اساس معیارهای زیر ارزیابی شد: کارآزمایی‌های بالینی ، تصادفی و کنترل‌شده، دوره درمان بیش از ۳۰ روز (به منظور ارزیابی اثربخشی و عوارض سمی حاد) و حجم نمونه برابر یا بیشتر از میانگین تعداد شرکت کنندگان در تمام مطالعات (۷۱ نفر).
نتایج
پس از انجام جستجوی متون و تجزیه و تحلیل عناوین و چکیده مقالات، ۳۰ کارآزمایی بالینی در مورد استفاده از اوزون درمانی برای درمان بیماری های پوستی شناسایی شد. از این میان، ۱۲ مطالعه به دلیل عدم رعایت معیارهای ورود حذف شدند: یک مطالعه در سال ۲۰۰۲ منتشر شد، شش مطالعه به زبان های متفاوت از انگلیسی و پنج مطالعه بدون گروه کنترل انجام شد. در مجموع ۱۸ کارآزمایی معیارهای ورود را برآورده کردند و برای تدوین مرور حاضر انتخاب شدند [شکل ۱]. شکل ۲ نمای کلی از کارآزمایی های بالینی گنجانده شده را نشان می دهد و جدول ۱ مرتبط ترین داده ها و نتایج اصلی هر مطالعه را خلاصه می کند.
عوارض جانبی در بیماران تحت درمان با اوزون درمانی در ۴ مورد از ۱۸ کارآزمایی بالینی ارزیابی شده گزارش شده است. عوارض جانبی خفیف در سه کارآزمایی بالینی رخ داد، در حالی که عوارض جانبی شدید تنها در یک کارآزمایی رخ داد. در مطالعه انجام شده توسط Wainstein و همکاران. (۲۰۱۱)، علائمی مانند استئومیلیت، تب، عفونت زخم و احتقان ریوی در پنج بیمار (۸.۲٪) گزارش شد. در مطالعه توسعه یافته توسط لو و همکاران. (۲۰۱۸)، تنها یک بیمار (۱.۶٪) لایه برداری پوست را ارائه کرد. ابراهیم و همکاران (۲۰۲۰) علائمی مانند درد در محل مصرف، بی حسی (۷.۵٪) و خستگی (۵.۰٪) را در بیمارانی که تزریق زیر جلدی گاز ازن دریافت کردند مشاهده کردند. آقایی و همکاران (۲۰۱۹) متوجه شد که برخی از بیماران تحت درمان با ازن، احساس سوزش گذرا در محل مصرف داشتند. علاوه بر این، این تنها مطالعه ای بود که عوارض جانبی را در گروه کنترل (گلوکانتیم ۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم دو بار در روز)، از جمله آرترالژی، سردرد و تب گزارش کرد.
بحث
تجزیه و تحلیل کلی از نتایج کارآزمایی‌های بالینی نشان می‌دهد که یک پاسخ مثبت به استفاده از اوزون درمانی در شرایط پوستی مورد بررسی قرار گرفته است. بیماران اوزون تراپی را با ازن گازی یا داخل وکتور مختلف مانند آب، ژل و روغن دریافت کردند. تنها در سه کارآزمایی بالینی ازن به صورت موضعی استفاده نشد، بلکه از طریق زیر جلدی، داخل ضایعه، داخل وریدی و رکتوم استفاده شد. فقط یک مطالعه از روش اتوهمتراپی با ازن استفاده کرد. در غیر این صورت، سه مداخله، مسیرهای مختلف تجویز ازن تزریقی را با کاربرد موضعی آن مرتبط کرد.
اثربخشی
با توجه به نتایج اثربخشی ارائه شده در جدول ۱، اوزون درمانی در مقایسه با گروه های کنترل در درمان اختلالات پوستی زیر به نتایج بسیار بهتری در تجزیه و تحلیل های آماری دست یافته است: زخم پای دیابتی، زخم های وریدی مزمن پا، زخم دیجیتال، اونیکومیکوز، درماتیت آتوپیک، بالانیت xerotica obliterans و چند زگیل معمولی. علاوه بر این، مطالعات انجام شده توسط منندز و همکاران. (۲۰۱۱)، ایزدی و همکاران. (۲۰۱۹) و ابراهیم و همکاران. (۲۰۲۰) در تجزیه و تحلیل نتایج خود در مقایسه با سایر مطالعات در دارای ریسک کمتر سوگیری در نظر گرفته شدند. آنها تمام معیارهای زیر را داشتند: کارآزمایی های بالینی کور، تصادفی و کنترل شده، دوره درمان طولانی تر (۳۰ روز یا بیشتر) و حجم نمونه بزرگتر (۷۴-۴۰۰ بیمار).
تنها شش مطالعه برتری درمان ازن را در مقایسه با گروه‌های کنترل نشان ندادند. ، با این حال ازن در سه مورد از آنها به عنوان یک درمان جایگزین مناسب در نظر گرفته شد. حسن و همکاران (۲۰۱۱) مشاهده کردند که لیزر مادون قرمز و ازن هر دو در بهبود زخم پای دیابتی موثر بودند، با نتایج مشابه. بنابراین، اوزون تراپی می تواند به عنوان جایگزینی برای لیزر درمانی در نظر گرفته شود. استفاده از اوزون تراپی در درمان کچلی پدیس اثربخشی مشابهی با درمان با نفتینفین همراه با کتوکونازول نشان داد که احتمال استفاده از ازن را به عنوان یک درمان جایگزین پیشنهاد می کند. به همین ترتیب، کارآزمایی توسعه یافته توسط Campanati و همکاران. (۲۰۱۳) کاهش قابل توجهی در احساس سوزش، اریتم، تنش و خارش در بیماران سوخته تحت درمان باروغن ازن و همچنین در گروه تحت درمان با ژل موضعی اسید هیالورونیک گزارش کردند. بنابراین، اوزون تراپی از درمان استاندارد کمتر نبود و می‌توان آن را جایگزین کرد. علاوه بر این، بیمارانی که ازن تراپی دریافت کردند، هیپرپیگمانتاسیون پوست در حال بهبودی با شدت کمتری نسبت به گروه کنترل نشان دادند (۰۳/۰ = P).
تنها سه مطالعه عدم اثربخشی اوزون درمانی را نشان دادند. در کارآزمایی انجام شده توسط Kadir و همکاران. (۲۰۲۰) در مورد زخم های پوستی، کاهش قابل توجه تعداد کلنی های باکتریایی زخم مشخص شد . در ارزیابی اوزون تراپی برای درمان سوختگی پوست، Martusevich و همکاران (۲۰۱۸) کاهش سطح نشانگرهای اندوتوکسیکوز و پروتئینازها، افزایش پارامترهای میکروسیرکولاسیون عمومی و فعالیت آنتی اکسیدانی خون بالاتر را در بیماران تحت درمان با ازن به همراه درمان استاندارد مشاهده کرد
نتیجه
این اولین مقاله مروری است که داده‌های کارآزمایی‌های بالینی را در مورد استفاده از ازن برای درمان بیماری‌های پوستی گردآوری می‌کند، که منبع شواهدی را ارائه می‌کند که در موقعیت‌های تصمیم‌گیری بالینی کمک می‌کند. از آنجایی که ۱۵ کارآزمایی از ۱۸ کارآزمایی انتخابی اثربخشی درمان ازن را نشان دادند، ممکن است پیشنهاد شود که اوزون درمانی می تواند به عنوان یک درمان جایگزین یا مکمل در برخی از انواع بیماری های پوستی مانند زخم پای دیابتی، زخم وریدی مزمن پا و استفاده شود. میکوزیس، درماتیت آتوپیک، سوختگی پوست، بالانیت گزروتیکا انسدادی و زگیل های شایع متعدد، به ویژه بیماران مقاوم به درمان را تحت تاثیر قرار می دهند. با این حال، بر اساس شواهد موجود، استفاده از ازن به عنوان اولین درمان برای اختلالات پوستی می تواند توصیه شود اما قطعا مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
<