روغن ازن دار برای درمان اختلالات پوستی

مروری سیستماتیک

معرفی

پوست بزرگ‌ترین عضو بدن است که در زندگی ما تاثیر بسزایی دارد. عملکردهای ضروری بسیاری دارد، اما یکی از مهم ترین عملکردها این است که مانند یک سپر عمل می کند که از بافت های بدن در برابر تهدیدات مختلف در محیط خارجی مانند عوامل بیماری زا، تهدیدات شیمیایی و اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند. پوست به عنوان مانعی در برابر محیط خارجی، در معرض تهاجم های مختلف قرار می گیرد. بنابراین، اختلالات پوستی بسیار شایع است و چهارمین بیماری رایجی هستند که بدن انسان را تحت تأثیر قرار می دهند که در واقع این بیماری ها تقریباً یک سوم جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می دهند. انجمن آکادمی پوست آمریکا (AAD) گزارش داد که در سال ۲۰۱۳ نزدیک به ۸۵ میلیون آمریکایی، یعنی ۲۷ درصد از جمعیت، به متخصص پوست مراجعه کردند که از بیماری های پوستی رنج می بردند و مجموع هزینه مستقیم تخمینی بیماری پوستی نزدیک به ۷۵ میلیارد دلار بود. در نتیجه، اختلالات پوستی یک تهدید واقعی در نظر گرفته می شود که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. انواع مختلفی از اختلالات پوستی از جمله بیماری های مو، ناخن، لب، پلک، دستگاه تناسلی خارجی و گوش خارجی وجود دارد. نمونه هایی از اختلالات پوستی عبارتند از آکنه، درماتیت آتوپیک، عفونت های پوستی، اختلالات مو و ناخن، خارش، زخم و سوختگی، و بسیاری دیگر. به عنوان مثال، آکنه یک اختلال رایج است که در آن منافذ پوست مسدود می شود و در عوض باعث ایجاد جوش، کومدون های سیاه و سفید و سایر برجستگی های دردناک روی پوست می شود. حدود ۸۰ درصد از افراد ۱۱ تا ۳۰ ساله حداقل یک مورد خفیف آکنه را تجربه میکنند. آکنه به اشکال مختلف بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر می گذارد زیرا ممکن است بر عزت نفس تأثیر گذاشته و یا باعث آسیب دائمی پوست شود.

بیماری دیگر درماتیت آتوپیک است که شایع ترین اختلال التهابی مزمن پوستی است که سنین مختلف را تحت تاثیر قرار می دهد. کودکان و بزرگسالان، باعث خشکی شدید پوست، خارش و آسیب پوستی می شود که بر زندگی تا ۲۰ درصد از کودکان و ۱۰ درصد از بزرگسالان در سطح جهان تأثیر می گذارد و باعث اختلال خواب، اضطراب و کناره گیری اجتماعی می شود. علاوه بر این، عفونت‌های پوستی که حدود ۵.۷۵ درصد از جمعیت ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می‌دهند، شامل عفونت‌های ناشی از انواع مختلف میکروب‌ها می‌شود ، عفونت های باکتریایی مانند سلولیت، عفونت های ویروسی مانند زونا و هرپس سیمپلکس، عفونت های قارچی مانند تینه آ پدیس که شایع ترین اختلال پا است و اونیکومیکوزیس که یک اختلال ناخن است، عفونت های مخمری مانند کاندیدیاز ولوواژینال و عفونت های انگلی مانند شپش بدن و سر و گال.

 از دیگر از انواع اختلالات پوستی خارش است که علاوه بر خارش احساس سوزش نیز میتواند وجود داشته باشد و ممکن است فقط به صورت خشکی پوست ظاهر شود و حتی گاهی پوست نیز ملتهب بوده یا دارای لکه یا تاول است و گاهی اوقات نیز ترک می‌خورد. آخرین نمونه برای بیماری های پوستی، زخم هایی است که شامل زخم های غیرمزمن مانند بریدگی و خراش ها و زخم های مزمن مانند زخم پای دیابتی، زخم شریانی، زخم فشاری، زخم های استاز وریدی و غیره است. زخم ها عمدتاً به دلیل گردش خون ضعیف ایجاد می شوند.

درمان اختلالات پوستی با توجه به نوع بیماری پوستی متفاوت است، برخی از بیماری ها به خوبی به درمان پاسخ می دهند، در حالی که برخی دیگر از بیماری های مزمن هستند که در صورت امکان درمان فقط علائم کاهش می یابد. AAD گزارش داد که در سال ۲۰۱۳ هزینه داروهای تجویزی مورد استفاده در بیماری های پوستی نزدیک به ۱۵ میلیارد دلار و هزینه محصولات OTC برای اختلالات پوستی نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار بوده است. ازن (O3) گازی است که در قرن نوزدهم کشف شد. از سه اتم اکسیژن تشکیل شده است که در ساختاری پویا ناپایدار وجود دارند. به عنوان یک سد محافظ در برابر اشعه مضر UV عمل می کند، اما مشخص شد که اثرات درمانی نیز دارد.

ازن در زمینه پزشکی به عنوان ضد عفونی کننده و برای کاهش سطح کلسترول خون، تحریک پاسخ های آنتی اکسیدانی و تقویت رژیم درمانی پوسیدگی دندان استفاده می شود. اثربخشی آن در شرایط التهابی مزمن، زخم پای دیابتی، استئونکروز و بیماری پریودنتال نیز گزارش شده است. علاوه بر این، اعتقاد بر این است که دارای یک اثر ضد میکروبی بالقوه، برای فعال کردن سیستم ایمنی و القای بهبود زخم است. ازن به اشکال مختلفی برای استفاده دارویی وجود دارد. گاز ازن استنشاق نمی‌شود، زیرا اثر سمی شناخته شده‌ای بر دستگاه تنفسی در غلظت‌های کم و زیاد دارد. سایر شکل های آن شامل محلول آبی ازن، روغن ازن دار و آب ازن دار است. سایر شکل های ازن به غیر از شکل گازی ، برای غلبه بر ناپایداری گاز ازن در مخلوط با هوا مورد استفاده قرار میگیرد، در نتیجه آن را با آب یا روغن مخلوط کردند تا نیمه عمر آن افزایش یابد، روغن ازن دار نیمه عمر بیشتری نسبت به آب ازن دار دارد.

ازن دارای مزایای بسیاری است اعم از کاربردهای بیولوژیکی گسترده، مقرون به صرفه بودن، ایمن بود و دارای طیف گسترده ای از اثرات ضد میکروبی است که منجر به کاهش قابل توجه هزینه ها و مشکلات پزشکی میشود.

در نتیجه اثر ضروری ازن که قبلا ذکر شد، هدف اصلی این مرور سیستماتیک ارزیابی شواهد موجود در مورد اثربخشی روغن‌های ازن دار در درمان اختلالات پوستی است.

نتیجه گیری

روغن ازن دار در درمان اختلالات پوستی اثر غمیق تزمیم  کننده ای از خود نشان می دهد، اما برای شروع استفاده بالینی از آن در درمان اختلالات پوستی، به آزمایشات قوی تر با ارزیابی واضح تر از ایمنی روغن های ازن دار نیاز دارد.

مواد و روش‌ها

 پایگاه داده و استراتژی‌های جستجو

پایگاه‌های داده مشترک مختلف جستجو شدند. Scopus، ScienceDirect، Clinicaltrials.gov، Pubmed، Google Scholar (10 صفحه اول)، Researchgate و Psycinfo. استراتژی جستجو شامل جستجوی کلمات کلیدی رایگان و استفاده از عبارات MeSH زیر برای به دست آوردن هر چه بیشتر مطالعات بود: ((“روغن ازن دار” یا “روغن ازن دار” یا “ازن موضعی” یا “اوزون درمانی” یا “ازون”) و (“اختلال پوست” یا “التهاب پوست” یا “زخم” یا “آکنه” یا “عفونت پوست” یا “زخم” یا “درماتیت” یا “آلوپسی” یا “پسوریازیس” یا “ویتیلیگو”) و (“پیش‌آگهی” یا “درمان” یا “درمان” یا “پیشرفت” یا “اندازه” یا “اثربخشی” یا “عوارض جانبی” یا “عوارض جانبی” یا “ایمنی”)). دو نویسنده (SA و MA) همه استنادها را به طور مستقل جستجو و غربال کردند.

معیارهای ورود

طرح مطالعه: فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده کنترل (RCT) با استفاده از فیلتر زبانی که در آن فقط مطالعات زبان انگلیسی گنجانده شده بود، در پژوهش ما گنجانده شد.

شرکت‌کنندگان: شرکت‌کنندگان انسانی در هر سن و جنسیتی که از هر گونه اختلال پوستی از جمله درماتیت، زخم، عفونت، التهاب، پسوریازیس، آکنه، آلوپسی و ویتیلیگو رنج می‌بردند، بودند.

مداخلات: روغن ازن دار موضعی به عنوان مداخله اولیه چه به تنهایی و چه همراه با هر نوع درمان موضعی یا سیستمیک تجویز شد. فقط فرآورده های روغنی ازن دار به بازار عرضه شده یا روغن ازن دار که دارای روش تهیه استاندارد بوده و با روش بررسی کیفیت ارزیابی شده اند، در مطالعه استفاده شدند.

معیارهای خروج

طرح مطالعه: هر نوع مطالعه دیگری غیر از RCTها حذف شد، مانند گزارش های موردی، مطالعات موردی، مطالعات مشاهده ای، مطالعات گذشته نگر، مطالعات پیش بالینی و مقالات مروری.

 شرکت کنندگان: بیماران با هر گونه بیماری مرتبط با دندان و دهان از مطالعه خارج شدند.

 مداخلات: مطالعات شامل استفاده از ازن گازی یا آب ازنه به عنوان مداخلات اصلی ، حذف شدند.  

 انتخاب مطالعه و استخراج داده ها

دو محقق (SA و MA) عنوان، چکیده و متن کامل مقالات پژوهشی را مطالعه کردند و مطالعات واجد شرایط را بر اساس معیارهای ورود و خروج به طور مستقل انتخاب کردند. یک فرم گردآوری داده که توسط The Cochrane Collaboration برای کارآزمایی‌های کنترل تصادفی‌سازی شده ایجاد شده بود، برای استخراج زمینه‌های مختلف استفاده شد. نام نویسنده اول، تاریخ انتشار، کشور، تعداد شرکت کنندگان، انواع مختلف مداخله و روش کاربرد آنها، مدت زمان مطالعه، اینکه آیا رضایت نامه اخذ شده است یا نه، تاریخ شروع و پایان مطالعه، معیارهای نتیجه، نتایج کلیدی مطالعه و منابع مالی استخراج داده ها توسط هر یک از دو محقق (SA و MA) به طور مستقل انجام شد و در صورت وجود مغایرت با محقق سوم (MS) گفتگو صورت گرفت.

 ارزیابی کیفیت

 دو نویسنده (SA و MA) از ابزار ارزیابی کیفیت موسسه ملی سلامت (NIH) برای ارزیابی کیفیت مطالعات واجد شرایط در حوزه‌های خاص استفاده کردند: تصادفی‌سازی، تولید توالی تصادفی (سوگیری انتخاب)، کور کردن شرکت کنندگان و پرسنل، شباهت بین دو بازو در ابتدای مطالعه، میزان ترک تحصیل در پایان مطالعه، اجتناب از سایر مداخلات در گروه ها و اعتبارسنجی معیارهای مورد استفاده.

نتایج

به دنبال استراتژی جستجو ۱۴۵۰ مقاله به دست آمد. پس از آن، متون کامل به جهت بررسی برای واجد شرایط بودن غربالگری شدند، که منجر به باقی ماندن تنها هشت مطالعه  شد که در ارزیابی کیفیت (جدول ۱) و مرور سیستماتیک گنجانده شدند.

ویژگی های مطالعه

در بین تمام هشت مقاله که شامل ۱۰۰۵ شرکت‌کننده بود، تاریخ انتشار بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۰ متغیر بود. این هشت مطالعه اختلالات پوستی مختلف زیر را پوشش می‌دادند: زخم بستر، تینه آ پا، زخم پای دیابتی، لیشمانیوز جلدی، کاندیدیاز ولوواژینال، درماتیت آتوپیک و آنیکومایکوزیس. مدت زمان مطالعات عمدتاً بر اساس نوع بیماری پوستی از سه روز تا شش ماه متفاوت بود. فرکانس کاربرد نیز از یک تا دو بار در روز متفاوت بود (جدول ۲).

بحث

  این مرور سیستماتیک کارایی روغن ازن دار را در درمان اختلالات پوستی مختلف به دلیل مزایای ذکر شده قبلی که در آزمایشات بالینی ثابت شده است، مورد مطالعه قرار می دهد. جستجوی گسترده تنها به هشت مقاله مربوط به اختلالات پوستی و روغن ازن دار منجر شد. مقالاتی که در این مرور سیستماتیک گنجانده شدند، کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده بودند و اختلالات پوستی شامل کاندیدیاز ولوواژینال، زخم بستر، زخم‌های مزمن پا، زخم پای دیابتی، درماتیت آتوپیک، تینه آ ها، لیشمانیوز و اونیکومیکوزیس بودند.

  مدت زمان درمان در مطالعات وارد شده به نوع اختلالات پوستی بستگی داشت. نتایج کلی به نفع استفاده از روغن ازن دار در اختلالات پوستی بود، زیرا در هیچ یک از مطالعات وارد شده هیچ گونه عارضه جانبی گزارش نشده است، هزینه کمتری نسبت به سایر درمان ها دارد و یا دارای همان کارایی و یا بهتر از استاندارد است. برخی از مطالعات یک دوره پیگیری طولانی داشتند و آنها اثر بهتری را از درمان حاوی ازن ثابت کردند. با توجه به تنوع بالینی و روش شناختی مطالعات وارد شده، نتایج و نتیجه گیری آنها را نمی توان با هم ترکیب کرد. بنابراین، بررسی به صورت خلاصه ای از آمار زیرگروه ها سازماندهی شده است.

  کاندیدیاز ولوواژینال

  یک مطالعه ۱۰۰ بیمار زن مبتلا به کاندیدیازیس ولوواژینال را به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم کرد، گروه مداخله با روغن زیتون ازن دار و گروه دیگر با کرم کلوتریمازول هر دو به مدت هفت روز تحت درمان قرار گرفتند. نتیجه گیری شد که روغن زیتون ازن دار به اندازه کرم کلوتریمازول در درمان کاندیدیازیس ولوواژینال موثر است. با این حال، گروه ازن احساس سوزش کمتری نسبت به گروه کلوتریمازول داشت. علاوه بر این، هیچ عارضه جانبی برای هر دو گروه گزارش نشده است. نقاط قوت این کارآزمایی حجم نمونه مناسب، شباهت هر دو گروه در ابتدا و درصد پایین ترک مطالعه بیماران است. اما محدودیت‌های این مطالعه عدم ذکر روش تصادفی‌سازی و نداشتن گروه دارونما بود.

   زخم بستر

   یک مطالعه ۲۲ بیمار مبتلا به زخم بستر را به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم کرد، گروه مداخله با روغن تخمه آفتابگردان ازن دار حاوی آلفا لیپوئیک اسید و ویتامین E و گروه دیگر با ژل پوستی رایج که به صورت تجاری برای پاکسازی، ایجاد اسکار زخم ها و ضایعات نشان داده شده است، تحت درمان قرار گرفتند. نویسندگان به این نتیجه رسیدند که روغن ازنیزه شده مدت زمان لازم برای بهبود زخم بستر را کاهش می دهد. در این مطالعه، آنها سعی کردند از عوامل مخدوش کننده و سایر عواملی که ممکن است با نتایج تداخل داشته باشند با اجتناب از هر نوع روغن دیگری در هر دو بازو در طول مطالعه اجتناب کنند و همچنین فقط یک محقق مسئول مشاهده و ثبت بوده است.

  درماتیت آتوپیک

  یک مطالعه ۱۲ بیمار مبتلا به درماتیت آتوپیک را به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم کرد، گروه مداخله با دوش آب ازن دار و سپس روغن کاملیا ازن دار موضعی و گروه کنترل با دوش آب و روغن پایه هر دو به مدت سه روز تحت درمان قرار گرفتند. پیامد اندازه گیری شده “شدت بیماری” با استفاده از سیستم امتیازدهی SCORAD و تنوع میکروبیوم ضایعه بود. نتایج نشان داد که درمان موضعی اوزون درماتیت آتوپیک می تواند به سرعت علائم از جمله خارش و التهاب را بهبود بخشد. محدودیت های این مطالعه شامل حجم نمونه کوچک، انتخاب تنها استافیلوکوکوس اورئوس به عنوان کانون مطالعه و استفاده از آزمایشی است که سایر علل باکتریایی درماتیت آتوپیک مانند استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس و پروپیونی باکتریوم را کمتر مورد بررسی قرار می دهد.

  لیشمانیوز

یک مطالعه ۳۰ بیمار مبتلا به ضایعات لیشمانیوز را به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم کرد، گروه مداخله روغن زیتون اشباع شده با ازن و گروه کنترل به همان میزان گلوکانتیم دریافت کردند، هر دو به مدت ۸ هفته تحت درمان قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که اوزون‌تراپی را می‌توان به صورت مونو‌تراپی و یا همراه با سایر داروها برای ترمیم ضایعات لیشمانیوز استفاده کرد. این مطالعه یک دوره پیگیری کافی برای اطمینان از اثربخشی روغن زیتون ازن دار را فراهم می کند، اما تعداد شرکت کنندگان کم بوده و دوسوکور نبودن مطالعه ، به عنوان محدودیت هایی برای مطالعه در نظر گرفته شد.

Tinea Pedis

  دو مطالعه در مورد تأثیر روغن ازن دار بر روی Tinea Pedis انجام شد، که یکی از آنها اشاره نکرد که کدام نوع روغن استفاده شده است و دیگری از روغن آفتابگردان ازن دار استفاده کرد اما هر دو از کتوکونازول به عنوان گروه کنترل استفاده کردند. یک مطالعه ۶۰ بیمار تینه آ پدیس را به صورت تصادفی انتخاب کرد. آنها به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند، گروه مداخله به مدت ۱۰ دقیقه پاهای خود را به مدت ۲۰ دقیقه در آب ازن دار غوطه ور کرد و سپس روغن ازن دار استفاده شد و گروه دیگر کرم نفتیفین هیدروکلراید و کتوکونازول را هر دو به مدت ۴ هفته دریافت کردند. نتیجه گیری شد که استفاده از ازن موضعی در مقایسه با استفاده از نفتیفین هیدروکلراید و کرم کتوکونازول اثر مثبتی بر روی تینه آ پدیس دارد و هیچ عارضه جانبی آشکاری در گروه مداخله گزارش نشد. استفاده نکردن از هیچ درمان دیگری از جمله استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها در طول آزمایش به عنوان نقطه قوت در نظر گرفته می شود. با این حال، محدودیت ها شامل عدم ذکر نوع روغن استفاده است. مطالعه ای دیگر، ۲۰۰ بیمار را مطالعه کرد. گروه مداخله شامل ۱۰۰ بیمار بود و اولئوزون – روغن آفتابگردان اوزون شده – دو بار در روز به مدت ۶ هفته استفاده شد. گروه کنترل شامل ۱۰۰ بیمار بود که کتوکونازول را دو بار در روز به مدت ۶ هفته مصرف کردند. نتایجی که حاصل شد شامل این بود که هر دو گزینه درمانی کتوکونازول و اولئوزون اثرات مفید یکسانی بر بیماران تینه آ پدیس دارند اما پس از ۶ ماه پیگیری انجام شد و نشان داده شد که همه بیماران تحت درمان با اولئوزون در کشت قارچی منفی بودند در حالی که گروه کنترل ۴ درصد عود داشت و هیچ عارضه ای در مطالعه مشاهده نشد. نتایج به نفع درمان اولئوزون است، زیرا ۹۰ درصد بیماران در هر گروه سربازانی بودند که شرایط مساعدی برای رشد قارچ داشتند. این مطالعه دارای نقاط قوت بسیاری است زیرا دارای دوره پیگیری بسیار مناسب، همگنی بین گروه‌ها و حجم نمونه کافی است. از سوی دیگر محدودیت های مطالعه شامل باز بودن مطالعه و عدم ذکر روش تصادفی سازی است.

  اونیکومیکوزیس

یک مطالعه ۴۰۰ بیمار انیکومایکوزیس را به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم کرد. گروه مداخله شامل ۲۰۰ بیمار بود که به مدت ۳ ماه روزانه دو بار در هر ناخن بیمار یک قطره روغن آفتابگردان ازن دار داده شد. گروه کنترل شامل ۲۰۰ بیمار بود که به مدت ۳ ماه دو بار در روز کتوکونازول موضعی دریافت کردند. نتیجه اندازه‌گیری شده، درمان یا بهبود بالینی و قارچ‌شناسی بود. نتایج به انجا رسید که بیماران تحت درمان با روغن ازن دار در درصد بالاتر و در زمان کمتری نسبت به گروه کنترل بهبود یافتند و هیچ بیماری در پایان هیچ کدام از دو روش درمانی بدتر نشدند همچنین دوره پیگیری یکساله بود و درصد بیماران مبتلا به عفونت قارچی در گروه مداخله ۸/۲ درصد و گروه کنترل ۰/۳۷ درصد بود. این مطالعه دارای چندین نقطه قوت از جمله شرکت کنندگان زیاد، مدت زمان مناسب درمان و دوره پیگیری طولانی بود. اما محدودیت های مطالعه شامل یک مطالعه یک سو کور و عدم ذکر روش تصادفی سازی بود. مطالعات وارد شده دارای چندین مزیت از جمله بررسی اختلالات پوستی مختلف، حجم نمونه بزرگ / کافی در اکثر کارآزمایی‌ها و استفاده از کنترل مناسب برای مقایسه بود. اکثر مطالعات اطمینان حاصل کردند که از هیچ درمان دیگری غیر از درمان مورد استفاده برای مطالعه استفاده نمی‌شود. با این حال، برخی از نقاط ضعف در مطالعات مشاهده شد، از جمله عدم استفاده از دارونما، که تمایز بین اثر ازن و اثر خود روغن را سخت‌تر می‌کند. به هر حال از انجایی که در مطالعات از انواع مختلف روغن پایه استفاده شده است و نه فقط یک روغن،  بنابراین، احتمالاً علت اثربخشی به دلیل ازن است. سایر نقاط ضعف شامل این بود که اکثر مطالعات بدون ذکر روش تصادفی سازی یا محاسبه حجم نمونه بودند و تنها سه مطالعه از هشت مطالعه به روش محاسبه حجم نمونه اشاره کردند. همچنین ذکر این نکته ضروری است که اگرچه فیلتر زمانی در این بررسی سیستماتیک وجود نداشت، اما هیچ مطالعه ای پس از سال ۲۰۲۰ یافت نشد.

زخم پای دیابتی

یک مطالعه ۲۰۰ بیمار مبتلا به زخم پای دیابتی (DFU) را به طور تصادفی به دو گروه تقسیم کرد. گروه مداخله و کنترل. گروه مداخله درمان روتین DFU را علاوه بر اوزون تراپی موضعی و سیستمیک هفته ای دو بار تا زمانی که بسته شدن زخم و اپیتلیزه شدن توسط پزشک تایید شد، دریافت کردند، اوزون درمانی به صورت موضعی با استفاده از روغن زیتون و محلول ازن دار انجام شد. تزریق زیر جلدی ازن در اطراف زخم و اوزون درمانی سیستمیک که شامل تزریق مخلوطی از ازن و اکسیژن از طریق تجویز رکتوم یا داخل وریدی بود صورت گرفت ، در حالی که گروه کنترل درمان معمولی را برای DFU دریافت کردند. نتیجه اندازه گیری شده زمان مورد نیاز برای بهبود زخم بود. نتایج نشان داد که میانگین زمان بهبودی در گروه تحت درمان با ازن به‌طور معنی‌داری کمتر از میانگین زمان بهبودی در گروه کنترل بود و درصد بیمارانی که تحت عمل قطع عضو قرار گرفتند در گروه شاهد بیشتر از گروه ازن بود. این مطالعه با استفاده از حجم نمونه کافی، کور کردن بیماران برای کاهش خطر سوگیری و آزمایش اثربخشی ازن درمانی کامل (محلی و سیستمیک) تقویت شده است. محدودیت ها شامل استفاده از اپراتورهای مختلف در مراکز مختلف، عدم اطمینان از شرایط خوب یکسان برای بیماران دیابتی مانند کفش های استاندارد دیابتی است که می تواند نتایج مطالعه را تحت تاثیر قرار دهد.

نتیجه گیری

روغن ازن دار در درمان اختلالات پوستی اثر غمیق تزمیم  کننده ای از خود نشان می دهد، اما برای شروع استفاده بالینی از آن در درمان اختلالات پوستی، به آزمایشات قوی تر با ارزیابی واضح تر از ایمنی روغن های ازن دار نیاز دارد.